Zuid-Amerika kijkt aan tegen lost generation

Bijna een vijfde van alle Braziliaanse jongeren tussen 15 en 24 zit zonder werk en studeert niet. Dat blijkt uit een rapport van socioloog Julio Jacobo Waiselfisz in opdracht van het Rede de Informação Tecnológica Latino Americana (RITLA).
Volgens Jorge Werthein, directeur  van het RITLA, is die situatie te wijten aan de “structurele en historische ongelijkheid in Latijns-Amerika”. De werkloze jongeren leven gevaarlijk. In landen als Duitsland, Spanje en Frankrijk is gebeurt er één moord per 100.000 jongeren, maar in Brazilië, Colombia en Venezuela ligt dat aantal vijftig keer zo hoog.
Dat blijkt ook uit de studie van Waiselfisz, die besluit dat jongeren het frequentst slachtoffer zijn van moord of verkeersongelukken omdat ze het meest kwetsbaar en roekeloos zijn, slecht geïntegreerd zijn in de maatschappij en omdat ze zichzelf onoverwinnelijk achten. Jongeren raken daardoor bijvoorbeeld makkelijk verzeild in het gevaarlijke drugsmilieu. Ze zetten hun leven op het spel om een bromfiets of merkschoenen te kunnen kopen. 

Amper tien procent van de jongeren in Brazilië rondt het secundair onderwijs af. Maar Werthein is niet pessimistisch. Hij wijst erop dat de sociale programma’s in Brazilië de laatste jaren geleid hebben tot een inschrijvingspercentage van 97 procent op de basisschool en dat amper 2,4 procent van de jongeren niet kan lezen en schrijven.
Werthein ijvert voor een langetermijnvisie op onderwijs, zoals die recent in Argentinië ontwikkeld is. Twee jaar geleden maakte ook de regering in Brazilië een topprioriteit van onderwijs; ze ontwikkelde zelfs een 15-jarenplan.

Argentinië

Ook in Argentinië gebeurt er heel wat, maar Werthein maakt zich zorgen over een recente studie van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) waaruit blijkt dat 756,000 jongeren tussen 18 en 25 zonder werk zitten en niet studeren, en dat driekwart van die groep  bestaat uit jonge vrouwen die gestopt zijn met de secundaire school.
Guillermo Pérez Sosto, een van de auteurs van het rapport, legt uit dat 70 procent van die vrouwen uit arme gezinnen komt. “Heel wat vrouwen hebben een kind gekregen toen ze nog tiener waren. Daardoor blijven ze thuis om voor het gezin te zorgen en zo blijven ze verborgen.” Andere jongeren stoppen met school voor een job, die ze later verliezen.
Ook in Argentinië wordt de jeugd gedreven door de drang naar consumptiegoederen. Om die te kunnen betalen, “gaan de ze de straat op zonder een concreet plan, op zoek naar geld. Ze maken autoruiten schoon aan kruispunten”, zegt Pérez Sosto.

Matig succes

Heel wat andere Latijns-Amerikaanse landen zijn in hetzelfde bedje ziek. In Uruguay bijvoorbeeld, dat traditioneel over een sterke middenklasse beschikt, moet één op vier jongeren tussen 18 en 24 het zonder studies of werk stellen, en dat aantal groeit met drie procent per jaar. De regering van Tabaré Vázquez wil het probleem aanpakken via het “Projoven”-programma, dat in trainingen voorziet om de jongeren te helpen studeren of aan een baan te raken. Maar voorlopig zet dat plan weinig zoden aan de dijk: het percentage werkende jongeren daalde van 55 naar 52 procent tussen 2005 en 2006.
In Mexico zijn drie op de tien jongeren tussen 20 en 29 werkloos, en één op vier daarvan studeert ook niet. President Felipe Calderón beloofde 1,2 miljoen jobs per jaar om de jeugd aan het werk te houden. Hij lanceerde het “Eerste job programma”, dat de werkgever subsidieert tijdens het eerste jaar dat die een jonge werknemer in dienst neemt. Maar voorlopig heeft het programma amper 12.000 nieuwe jobs opgeleverd in een land met 109 miljoen inwoners.
Econoom Abraham Aparicio van de Autonome Nationale Universiteit van Mexico zegt dat de situatie nefast is voor het menselijk kapitaal van het land en dat het de armoede voedt en de kloof tussen arm en rijk verdiept. Tegelijkertijd groeit de zwarte economie, verliest de staat dus inkomen en groeit de criminaliteit. Maar de zwarte markt vormt volgens Aparicio tegelijk een “veiligheidsklep” voor veel Mexicanen die niet in het reguliere circuit aan het werk kunnen. Een andere veiligheidsklep, die elk jaar door zo’n half miljoen Mexicanen gekozen wordt, is emigratie.