Zuid-Afrikaanse lesbiennes slachtoffer van ‘corrigerende verkrachting’

“Er worden vrouwen vermoord in de Westkaap”, zegt Ndumie Funda. In Gugulethu, een township bij Kaapstad, heeft ze LulekiSizwe opgezet, een project dat lesbische vrouwen uit de township ondersteuning biedt.
Het project is genoemd naar Nosizwe Nomsa Bizana en haar vriendin Luleka Makiwane. Bizana, Funda’s vroegere partner, werd het slachtoffer van een groepsverkrachting door vijf mannen en overleed vervolgens aan cryptokokken-meningitis. Luleka Makiwane raakte met hiv besmet na een verkrachting en stierf aan aids.

Verstoten

LulekiSizwe richt zich vooral op tieners en jonge volwassenen. Volgens Funda worden jonge lesbische vrouwen vaak verstoten door hun familie.
‘Corrigerende’ of ‘genezende’ verkrachting is “een wereldwijd fenomeen en vaak gebeurt het door vrienden of familie”, zegt Bernedette Muthien, directeur van Engender, een ngo uit Kaapstad. “Het heeft altijd deel uitgemaakt van de patriarchale samenleving. Het wordt gebruikt als een middel om de seksualiteit van mensen te controleren, vooral van vrouwen maar soms ook van mannen. Veel van mijn vriendinnen en kennissen zijn het slachtoffer geworden van ‘genezende’ verkrachting.”
“De politie is vaak laks in haar onderzoek en de slachtoffers worden nog een tweede keer slachtoffer wanneer ze met homofobe politie-officieren te maken krijgen”, zegt Emily Craven, coördinator van de Joint Working Group. “Het rechtssysteem is traag. Het kan de zaken met groepsverkrachting niet aan en het is moeilijk om de procureurs te overtuigen van het belang van haat als motief voor deze misdaden.”

Seksueel geweld

Er bestaan geen betrouwbare cijfers over haatmisdaden in Zuid-Afrika. Over seksueel geweld zijn wel gegevens beschikbaar. Volgens politiestatistieken werden 36.190 verkrachtingen en pogingen tot verkrachting aangegeven van april tot december 2007. Het aantal niet aangegeven zaken lag naar schatting tienmaal hoger.
Uit een onderzoek van de Medische Onderzoeksraad (MRC) bij 1738 mannen bleek dat 27 procent een vrouw of meisje verkracht had.
Enkele ophefmakende zaken, zoals de moord op de lesbische Eudy Simelane vorig jaar, hebben tot sensibiliserings- en protestcampagnes geleid. Simelane, sterspeler in het Zuid-Afrikaanse vrouwenvoetbalteam, werd het slachtoffer van een groepsverkrachting en stierf aan de gevolgen van 25 messteken.

Geen wetgeving

“Er bestaat geen specifieke wetgeving voor haatmisdaden in Zuid-Afrika en daarom is het zeer belangrijk om een precedent te krijgen waarbij de rechter homofobe haat als motief voor de aanval aanvaardt”, zegt Emily Craven.
Volgens Craven weigert de regering het probleem aan te pakken. “Het rechtssysteem is traag en we leven in een gewelddadige samenleving. Voor elke persoon die vermoord wordt, zijn er nog eens tientallen slachtoffers.” Het proces in de zaak Zolizwa Nkonyana, een vrouw die in 2006 vermoord werd, werd twintigmaal uitgesteld, zegt Craven.
“De mensen schrikken ervoor terug om zaken aan te geven”, zegt Ndumie Funda. “De zaken worden niet ernstig genomen, de politie lacht je uit, ze zeggen dat je erom gevraagd hebt omdat je je als een man gedraagt.”
Heel voorzichtig
“Ik ben heel voorzichtig”, zegt Funda. “Ik ga niet naar de kroeg. Ik vermijd beruchte plaatsen zoals Nyanga (township in de buurt, nvdr). Ik kijk uit met wie ik praat.”
“In townships en landelijke gebieden zien we meer homofobe haatmisdaden”,
zegt Craven. “Op de scholen daar stellen we grotere aantallen ‘corrigerende’ verkrachtingen vast en andere misbruiken tegen holebi’s. Vooral in landelijke gebieden, buiten het bereik van holebi-organisaties en ngo’s, is er weinig perspectief voor wie het overleeft.”