Washington waarschuwt Guatemala voor Rios Montt

Rios Montt werd afgelopen weekend genomineerd als kandidaat van het Guatemalteeks Republikeins Front (FRG). “We hopen op een normale en vriendelijke relatie met de volgende president van Guatemala,” zei woordvoerder Richard Boucher. “Maar om realistisch te blijven, gezien de achtergrond van de heer Rios Montt, wordt dat soort relatie een moeilijke zaak.” Rios Montt was tussen 1982 en 1983 anderhalf jaar president. Tijdens die periode voerde het leger een brutale repressie tegen linkse rebellen, een duistere periode waarbij tienduizenden Guatemalteekse indianen werden vermoord.

Washington hoopt dat het grondwettelijk hof van Guatemala Rios Montt diskwalificeert op grond van een artikel dat voormalige coupplegers uitsluit van deelname aan de verkiezingen. Rios Montt kwam destijds aan de macht door een militaire coup tegen generaal Romeo Lucas Garcia. Maar de invloed van de ex-president is zo sterk toegenomen – hij was de afgelopen drie jaar parlementsvoorzitter – dat het allicht niet zo ver zal komen. President Alfonso Portillo, een protégé of van Rios Montt, verklaarde onlangs dat hij geloofde dat de rechter de kandidatuur van zijn mentor niet zou schrappen. Volgens insiders in Washington was dat de aanzet voor de ongewone verklaring van het Witte Huis.

De relaties tussen de VS en Guatemala waren overigens al bijzonder slecht. Washington dreigde eerder met sancties omdat Guatemala weinig moeite zou doen om de drugshandel te bestrijden.

Twintig jaar geleden werd de verkiezingsoverwinning van dezelfde Rios Montt nog enthousiast onthaald door toenmalig president Ronald Reagan. Rios Montt werd beschouwd als een bondgenoot in de strijd tegen het communisme in Latijns-Amerika.

Bill Spencer, de directeur van het Washington Office on Latin America (WOLA) vindt het bijzonder ironisch dat de Amerikaanse regering nu protesteert tegen de kandidatuur van Rios Montt. Reagan hielp en hield de man destijds in het zadel, aldus Spencer. Bij een bezoek aan Guatemala-stad in 1983 – de slachting onder de indianen was toen al een feit – verdedigde Reagan zijn Guatemalteekse collega door dik en dun. Op een persconferentie verklaarde Reagan toen dat Rios Montt het slachtoffer was van een “lastercampagne” georganiseerd door de media. Die brachten toen net verslag uit van de slachtingen op de Maya hooglanden. Reagan hief bij zijn terugkeer in de VS de sancties op die waren opgelegd door zijn voorganger Jimmy Carter. “Rios Montt,” zo verklaarde Reagan, “heeft belangrijke stappen gezet in het promoten van het respect voor de mensenrechten.”