'Wal-Mart is grootste union-buster'

Wal-Mart verschaft in zijn bijna 4.000 vestigingen in de VS werk aan 1,3 miljoen mensen. De mastodont van de distributiesector maakt net als veel andere ondernemingen in de VS misbruik van de tandenloze arbeidswetgeving om de oprichting van vakbonden tegen te gaan, schrijft HRW.
De auteurs van “Discounting Rights” (Rechten in de uitverkoop) geven toe dat Wal-Mart zeker niet alle arbeidswetten overtreedt en ervoor uitkijkt regels te schenden waar zware straffen op staan. Maar de inspanningen die de directie levert om de organisatie van haar werknemers tegen te gaan, zijn onovertroffen.
“Werknemers bij Wal-Mart hebben zo goed als geen kans om zich aan te sluiten bij een vakbond”, zegt Carol Pier, een onderzoekster van HRW. “Ze moeten optornen tegen de onrechtvaardige arbeidswetgeving in de VS en tegen een gigantisch bedrijf dat alles in het werk stelt om de vakbonden buiten te houden.”
Nieuwe werknemers bij Wal-Mart worden volgens HRW geïndoctrineerd. Ze krijgen een video te zien waarin een zwarte vrouw uitlegt waarom vakbonden werknemers een slechte dienst bewijzen. De keuze van de spreekster is ironisch, want zwarten zijn doorgaans positiever ingesteld tegenover vakbonden dan blanken.
Personeelsleden van Wal-Mart die proberen zich te organiseren, botsen algauw op het Team voor Arbeidsrelaties van het bedrijf. Die interventie-eenheid zet roerige werknemers zwaar onder druk om aan zijn vergaderingen deel te nemen. Op de bijeenkomsten worden de verschrikkelijke gevolgen uit de doeken gedaan die de oprichting van vakbonden kan hebben. Werknemers krijgen de dringende raad alleen de bedrijfseigen procedures te volgen om arbeidsgeschillen op te lossen.
Wat het Team voor Arbeidsrelaties doet, is niet tegen de wet. Maar misschien hebben de Amerikaanse werknemers een betere bescherming nodig. “Werknemers zeggen dat de vestiging dicht gaat als ze zich organiseren, mag niet”, zegt Nelson Lichtenstein, de directeur van het Studiecentrum voor Werk, Arbeid en Democratie. “Maar zeggen dat de economische gevolgen van vakbondswerk ertoe kunnen leiden dat het de vestiging dicht gaat, kan wel. Zeggen ‘we zullen julie loon verminderen’ is illegaal, maar zeggen dat alles wat het vakbondswerk Wal-Mart kost in mindering worden gebracht van de premies voor werknemers, mag wel.”
Liechtenstein zegt dat het optreden van het Team voor Arbeidsrelaties hem doet denken aan praktijken uit “Stalinistisch Rusland.” “Meteen als werknemers beginnen zich te organiseren, zijn ze er. Ze intimideren het personeel en beginnen iedereen te ondervragen.”
Wal-Mart wijst ook consequent vertegenwoordigers van vakbonden de deur. “De werkgevers kunnen hun visie ongehinderd uitdragen in de vestigingen, terwijl vakbondsmensen geen toegang krijgen”, klaagt HRW-onderzoekster Pier.
Volgens HRW zijn er gevallen bekend van Wal-Martmanagers die hun werknemers afluisterden of die bewakingscamera’s inzetten om vakbondsgezinde werknemers in de gaten te houden. In sommige vestigingen mogen geen folders worden uitgedeeld.
Het anti-vakbondsoffensief van Wal-Mart “schept een klimaat van angst in de Amerikaanse vestigingen”, schrijven de auteurs van het rapport. Werknemers vrezen represailles en zelfs ontslag als ze toch met vakbondswerk beginnen. Dergelijke illegale praktijken van de kant van werkgevers worden enkel licht bestraft in de VS.
HRW roept het Amerikaanse parlement en de regering van president George W. Bush op zwaardere straffen in te voeren voor de schending van de arbeidswetgeving. Er zou ook een regeling moeten komen waarbij werkgevers verplicht worden een vakbond te erkennen die door de meerderheid van de werknemers ondersteund wordt.
In een geschreven reactie zegt Wal-Mart dat het rapport van HRW “gebruik maakt van onvolledige interviews en ongefundeerde beschuldigingen van 6 à 7 jaar geleden.” De directie van Wal-Mart zegt dat ze het recht van werknemers respecteert om zich uit te spreken over de wenselijkheid van vakbondsactiviteiten en dat ze de Amerikaanse wetgeving in verband met vakbondsvrijheid naleeft.