VS willen toch praten over verbod op clusterbommen

“Hoe we moeten omgaan met de kwestie van de clustermunitie is het belangrijkste onderwerp op deze bijeenkomst,” zei Ronald J. Bettauer van de Amerikaanse delegatie in zijn openingsrede. Maar hij voegde daar ook meteen aan toe dat de VS nog geen standpunt innemen over een verbod op de munitie.
Mensenrechtenactivisten blijven dan ook sceptisch. Ze wijzen erop dat de bocht van de VS samenvalt met het groeiende steun van veel landen voor de aparte, parallelle onderhandelingen rond clustermunitie in het zogenaamde ‘Oslo proces’. Dat proces begon in februari 2007 toen 46 landen samenkwamen in Oslo om de productie, het opslaan en het gebruik van clusterbommen te verbieden. De landen zijn inmiddels nog tweemaal samengekomen in Brussel en Belgrado en hun aantal is gegroeid tot 84, meer dan een derde van alle landen ter wereld.
“Door gesprekken rond clusterbommen te beginnen in de CCW en zich te blijven verzetten tegen het Oslo-proces, proberen de VS opnieuw greep op de situatie te krijgen”, zegt Lora Lumpa van het Friends Committee on National Legislation. Terwijl in het Oslo-proces veel landen meedoen die zelf gebombardeerd zijn, zoals Afghanistan, Libanon, Servië en Laos, wordt de CCW vooral gedomineerd door grote producenten van clustermunitie: de VS, China en Rusland.
“Het Oslo proces werd precies opgestart uit frustratie bij veel landen dat de CCW de humanitaire crisis niet kon oplossen die veroorzaakt wordt door clusterbommen”, zegt Ed Kenny van Handicap International. “Als je met supermachten een consensus moet bereiken, dan blijf je op een muur botsen.”
Ondanks de demarche van de VS vinden veel mensenrechtenactivisten nog steeds dat het Oslo proces de beste kansen biedt om het gebruik van clusterbommen te verbieden en burgers te beschermen. De tijdslijn voor een internationaal verdrag ligt al vast. Vertegenwoordigers van de deelnemende landen komen volgende maand samen in Wenen, het verdrag zal uitgetekend worden in mei 2008 en de organisatoren hopen dat het tegen eind 2008 ondertekend zal zijn.
Voor de CCW daarentegen kan de enige vooruitgang een “mandaat om te onderhandelen zijn”, zegt Kenny. Ook Thomas Nash of the Cluster Munitions Coalition vindt dat het Oslo proces de beste kansen biedt. “In tegenstelling tot de CCW is het Oslo proces eigenlijk niet meer te stoppen”, zegt hij. Voor veel landen en mensenrechtenactivisten is de tegenstand van de VS geen probleem meer. “Als je het grootste deel van de wereld achter een ethisch principe kunt scharen, maak je het voor andere landen steeds moeilijker om afzijdig te blijven. Als je een standaard creëert die sterk genoeg is, zal dat de standaard worden waarmee ook andere landen beoordeeld worden.”