Vrouwen dubbel slachtoffer van aids-stigma

Magalika was een van de twintig met hiv besmette vrouwen die hun verhaal vertelden tijdens een VN-bijeenkomst bij de start van het Achtste Internationale Congres over Aids in Azië en de Pacific (ICAAP). Dat congres duurt van zondag 19 augustus tot 23 augustus.
“Toen mijn man overleden was, wilden de mensen uit het dorp dat ik onmiddellijk vertrok met mijn twee dochters. Het was een schok voor mij om te zien dat de broer van mijn man de groep aanvoerde. Hij riep het hardst dat we weg moesten, terwijl zijn oude vader passief of kennelijk hulpeloos toekeek. Een virus zorgde er van de ene op de andere dag voor dat we door onze familie werden uitgestoten”, zegt Magalika.
Op een dag werd haar huis in brand gestoken. “Het huis was van ons, het stond officieel op naam van mijn man en mij geregistreerd.” Maar ook dat bood geen bescherming. “De grond waarop het huis stond, wordt nu door mijn zwager beheerd. Als ik het terug wil hebben, moet ik naar de rechter. Maar daar heb ik juridische bijstand voor nodig”, zegt ze. “Wie moet mij adviseren? Wie kan mij helpen?”
Mangalika’s verhaal staat niet op zichzelf. “Nadat mijn man overleed in 1999, sloeg mijn schoonfamilie mij. Ik werd met mijn zoon uit het huis gezet. Ik was zo emotioneel door alles wat er gebeurde, dat ik zonder nadenken documenten heb getekend waarin ik afstand deed van al mijn eigendomsrechten”, zegt de jonge Ujjwala Nandkumar uit India. “Later drong pas tot mij door dat ik alles kwijt was.”
De 45-jarige Sandya Kumari, die als migrant geld verdiende zodat haar familie thuis een huis kon bouwen, woont nu bij andere mensen thuis. Ze werd door haar man verlaten toen bleek dat ze hiv-positief was. “Ik woon een week hier, en dan weer een week daar. De kinderen wonen nog bij mijn man en ze willen niets meer met me te maken hebben.”
Er bestaat een duidelijk verband tussen vrouwen met hiv en armoede, zegt Anand Grover van het Advocaten Collectief in India. Hij wijst erop dat de rechten die vrouwen hebben op bezittingen, in veel ontwikkelingslanden aan de kant worden geschoven. De tragedie wordt nog erger als vrouwen met hiv besmet zijn of getrouwd waren met een man die overleed aan aids. Veel vrouwen worden dan uitgesloten van de erfenis en uit huis gezet door hun schoonfamilie. Ze eindigen in armoede en zijn daardoor dubbel kwetsbaar.
“Dit kan alleen tegengegaan worden door vrouwen sterker te maken”, zegt Grover. “Ze hebben rechten, maar worden toch uit hun huis gezet en geïntimideerd.” Een van de aanwezige vrouwen, de 26-jarige Yen uit Vietnam, vertelt dat ze wel haar poot stijf hield na de dood van haar man. “Mijn schoonfamilie wilde me uit huis zetten. Ze vonden dat ze niet meer verantwoordelijk waren voor mij. Maar ik wist dat mijn dochter en ik er volgens de wet mochten blijven wonen. Dus ik ben gebleven. Dat was de eerste keer dat ik tegenover anderen voor mijn rechten durfde op te komen.”