Vredesonderhandelingen en economisch herstel verwachte prioriteiten nieuwe regering

Bij de regeringsvorming heeft president Chandrika Kumaratunga de beste kaarten. Haar United People’s Freedom Alliance (UPFA) heeft met 46 procent van de stemmen 105 van de 225 parlementszetels in de wacht gesleept. Het United National Front (UNF) van uittredend premier Ranil Wickremesinghe, dat in 2001 nog 109 zetels veroverde, valt terug naar 82 zitjes in het parlement.

Maar ondanks de duidelijke overwinning van de UPFA voerde ook het UNF de voorbije dagen nog intensieve gesprekken met de kleine partijen in het nieuwe parlement, in de hoop toch zelf een nieuwe regering op de been te kunnen brengen. Die hoop kreeg zondag wel een grote deuk. De Tamil National Alliance (TNA), die de steun van de rebellen heeft, behaalde vrijdag zeven procent van de stemmen, maar verklaarde zondag dat de kans klein is dat ze in een coalitieregering stapt. De National Heritage Party (NHP), een partij rond een groep van boeddhistische monniken die voor het eerst aan de verkiezingen deelnam, haalde zes procent. Daarnaast is nog een aantal nog kleinere partijen in het parlement vertegenwoordigd. De meeste van die linkse of religieus geïnspireerde formaties zijn tegen verregaande toegevingen aan de rebellen en zitten daarmee eerder op de lijn van de UPFA. De kans lijkt groot dat de UPFA een minderheidsregering op de been brengt met de steun van sommige van die partijen.

Politieke analisten en de elite in Colombo zijn verrast door het slechte resultaat dat het UNF vrijdag deed optekenen. Ze waren ervan uitgegaan dat uittredend premier Wickremesinghe meer voordeel zou halen uit de successen die hij aanvankelijk had geboekt in de vredesonderhandelingen met de Tamil Tijgers. Het vredesproces leidde tot een staakt-het-vuren in de Srilankaanse burgeroorlog dat al langer dan twee jaar stand houdt. Maar de besprekingen zelf zijn in april vorig jaar vastgelopen, vooral als een gevolg van het verzet van president Kumaratunga, die haar premier verweet te buigen voor de eisen van de rebellen.

De Srilankaanse bevolking van haar kant is vooral ontgoocheld omdat het beloofde vredesdividend uitblijft: de economie blijft het slecht doen. Vooral op het platteland is er sprake van stagnatie. Waarschijnlijk heeft die ontevredenheid vrijdag de doorslag gegeven. In Monaragala, het armste district in heel Sri Lanka, en in het hele landelijke zuiden van het land behaalde het UNF bijzonder weinig stemmen. In die gebieden zorgen de stijgende prijzen voor de grootste problemen. De roep naar verandering blijkt ook uit de goede resultaten van een politieke nieuwkomer als het Marxistische Volksbevrijdingsfront (JVP), een partner van de zegevierende UPFA-alliantie, bij de voorkeurstemmen. In de meeste districten laten de kandidaten van de JVP, een voormalige revolutionaire beweging, de kandidaten van de traditionele partijen achter zich. De JVP eist in de nieuwe regering de portefeuilles van Landbouw, Industrie en Welzijn op; met het vredesproces mag coalitiegenoot SLFP, de partij van president Kumaratunga, zich bezig houden.

Kethish Loganathan, de directeur van de afdeling Vrede en Conflict van het Centre for Policy Alternatives (CPA) in Colombo, denkt dat de nieuwe regering zo snel mogelijk werk zal maken van maatregelen die de werkloosheid en andere dringende economische problemen aanpakken. Maar Loganathan gelooft toch ook dat de nieuwe regering meteen zal proberen het vredesproces te herstarten.

Zelfs de JVP, die tot kort voor de verkiezingen nieuwe onderhandelingen enkel wenselijk achtte nadat de militaire macht van de Tamil Tijgers gebroken was, zegt nu dat een nieuw begin van het vredesproces bovenaan het takenlijstje van de nieuwe regering moet staan. Verwacht wordt dat president Kumaratunga, die met haar Sri Lanka Freedom Party (SLFP) de ruggengraat van de UPFA vormt, binnenkort een nieuw kader voor de vredesonderhandelingen bekend maakt. De Tamilrebellen hebben gezegd dat ze met elke regering willen onderhandelen. Binnen de UPFA is nog wel geen eensgezindheid over de oplossing van het Tamilprobleem. Kumaratunga’s SLFP zou voorstander zijn van een zekere mate van zelfbeschikking voor de regio’s waar een Tamilmeerderheid woont, terwijl de JVP voor die gebieden hoogstens een doorgedreven decentralisering van het bestuur ziet zitten.

CPA-expert Loganathan verwacht dat het bestand tussen het leger en de rebellen ook de komende zes maanden stand houdt, en dat de nieuwe regering een beroep zal doen op Noorwegen om een nieuwe aanpak van de onderhandelingen uit te werken. Noorwegen speelde ook de voorbije jaren een belangrijke bemiddelende rol in het Srilankaanse conflict. Problematisch is dat Wickremesinghe en Kumaratunga en daarmee de twee grote politieke stromingen in het land, nog altijd niet tot samenwerking geneigd lijken.