Voorstanders wereldbelasting organiseren zich

Het Network Institute for Global Democratisation (NIGD), een netwerk van onderzoeksinstellingen die actief zijn in Finland en Peru, wil een internationale campagne opzetten om het concept van een wereldbelasting bespreekbaar te maken. We zouden het succes van de campagnes tegen landmijnen en voor de oprichting van het Internationaal Strafhof moeten kopiëren, zegt Katarina Sehm Patomaki van het NIGD. Die twee initiatieven kregen eerst massale steun van niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) over heel de wereld. Daarna kwamen steeds meer regeringen over de brug. Zo kon er uiteindelijk een internationale conventie wordt ondertekend die het gebruik en de aanmaak van anti-persoonsmijnen verbiedt, en kwam er ook een Internationaal Strafhof tot stand dat de daders van genocide en oorlogsmisdaden kan vervolgen.

Het NIGD probeert zowel ngo’s als regeringen warm te krijgen voor een nieuwe campagne rond de internationale financiering van ontwikkelingssamenwerking. Volgens Patomaki kan de steun die recent binnen de VN werd betuigd aan de idee van een wereldbelasting daarbij als inspiratie dienen. Het NIGD hoopt dat Brazilië het voortouw zal willen nemen bij de campagne, zoals Canada dat deed bij de landmijnencampagne.

In de marge van de Algemene Vergadering van de VN staken in september meer dan 80 wereldleiders van de VN de koppen bij elkaar om te zoeken naar een doorbraak voor de aanslepende financieringsproblemen bij de strijd tegen honger en armoede. Dat gebeurde op initiatief van de Braziliaanse president Lula da Silva. Naast Brazilië scharen ook Chili, Spanje en Frankrijk zich nadrukkelijk achter het initiatief om op nieuwe plaatsen geld te gaan zoeken om de Millennium Development Goals waar te maken. Dat is een reeks ambitieuze ontwikkelingsdoelstellingen die voor het grootste deel tegen 2015 gerealiseerd zouden moeten zijn.

Ideeën zijn er al genoeg. Vorige maand werden de voorlopige resultaten van een VN-studie bekend waarin zeven innovatieve ideeën op een rijtje worden gezet. De auteurs van de studie opperen dat de 50 miljard dollar die jaarlijks extra naar de arme landen zou moeten vloeien, kunnen gehaald worden uit internationale milieubelastingen, een belasting op kapitaalverkeer (de zogenaamde Tobintaks), een wereldloterij, de oprichting van een International Finance Facility die goedkope langetermijnleningen zou uitschrijven voor arme landen, meer giften van het bedrijfsleven en van individuele personen en het opdrijven van de bedragen die migranten naar het thuisfront overmaken. De volledige studie, die werd uitgevoerd door het World Institute for Development Economics Research (WIDER) van de VN-Universiteit, wordt in november gepubliceerd.

Internationale belastingen of heffingen lijken het meeste geld in het laatje te kunnen brengen. Volgens de Franse ambassadeur bij de VN, Jean-Marc de La Sablière, heeft de Franse president Jacques Chirac al een groep van financiële experts aan het werk gezet om de mogelijkheden van internationale belastingen te onderzoeken. Frankrijk is naast België tot hiertoe het enige land dat het principe van een eventuele Tobin-tax al in zijn wetgeving heeft opgenomen. Spanje en Italië lijken spoedig te zullen volgen. Volgens de La Sablière zijn zelfs de Wereldbank en het Internationaal Monetair Fonds niet meer tegen de idee van een internationale belasting. Nu moeten de voorstellen in dat verband voldoende geconcretiseerd worden zodat ze in september 2005 op de top over de Millennium Development Goals kunnen wordt besproken.

Maar ten minste twee landen zijn absoluut niet van plan hun burgers belastingen te doen afdragen aan internationale organisaties: Japan en de VS. Washington argumenteert dat een internationale belasting een inbreuk zou vormen op de Amerikaanse soevereiniteit.