Voddenraper in Buenos Aires: een beroep met toekomst

De meeste van de naar schatting 7.000 ‘cartoneros’ in de Argentijnse hoofdstad schuwen het daglicht. Ze verzamelen oud ijzer, papier, plastic en glas en verkopen dat aan bedrijven die het hergebruiken. Woelen in wat andere mensen wegwerpen is geen baan waar de doorsnee Argentijn trots op is, maar de bezigheid hielp duizenden inwoners te overleven toen de Argentijnse economie vanaf 2000 in elkaar begon te zakken.

Nu vormen de voddenrapers de spil in een ambitieus project dat een einde moet maken aan de verspilling van grondstoffen door de Argentijnse consumptiemaatschappij. Het stadsbestuur van Buenos Aires heeft een nul afval-wet goedgekeurd die er binnen 14 jaar voor moet zorgen dat alle hergebruikbare grondstoffen uit het stadsvuilnis worden gehaald. De inwoners van de stad en alle bedrijven en instellingen moeten recyclagequota naleven die elk jaar strenger worden.

Voorlopig zijn de cartoneros de enige ondernemers in Buenos Aires die zich bezig houden met het scheiden van afval en de bevoorrading van bedrijven met de grondstoffen die ze uit het vuilnis halen. Zij zorgen ervoor dat ongeveer 10 procent van het recycleerbare stadsvuilnis al hergebruikt wordt.

Voddenraper is opeens een beroep met toekomst. We gaan er mee voor zorgen dat de cartoneros goed betaald worden en niet worden uitgebuit, zegt Marcelo Vensentini, ondersecretaris van Milieu in het stadsbestuur.

De regulering van de recyclagesector moet daarbij helpen. Voddenrapers die voor rekening van iemand anders werken, moeten een arbeidscontract krijgen zoals alle andere werknemers. De overheid moet ook de oorlog verklaren aan onheuse tussenpersonen, vindt Juan Manuel Velasco, voorzitter van de Milieucommissie in de stadsraad en samen met Greenpeace de auteur van de nul afval-wet. De afvalmaffia is moeilijk onder controle te krijgen, zegt Velasco. Tussenhandelaars kopen wat de voddenrapers verzamelen spotgoedkoop op, slaan het illegaal op en verkopen het later met een mooie winst.

Sommige voddenrapers hebben zich georganiseerd en werken nu al op een manier die de stad voor al hun collega’s werkelijkheid zou willen zien worden. El Ceibo, een coöperatie van 40 gezinnen, haalt al zes jaar herbruikbaar afval op Palermo, een residentiële wijk van Buenos Aires.

We leggen de bewoners uit hoe ze hun afval moeten scheiden, zegt Alfredo Ojeda, een lid van de coöperatie. We spreken af wanneer we kunnen langskomen om alles op te halen. De coöperatie haalt vijf ton papier, karton, glas en plastic per week op. De leden verdienen 100 tot 250 euro per maand. Naar Argentijnse verhoudingen is dat nog weinig, maar het houdt hen uit de armoede.

Anders dan de meeste andere cartoneros werken de leden van El Ceibo alleen overdag. Kinderarbeid is taboe in de coöperatie. De leden dragen een blauw uniform, zodat de bewoners van de buurt waar ze werken hen kunnen situeren.

Nu de Argentijnse economie al enkele jaren beter draait, hebben honderden cartoneros in Buenos Aires inmiddels weer ander werk gevonden. Soms vragen mensen mij of ik er ook mee zal stoppen als ik een baan vind, zegt Cristina Lescano, medestichtster en coördinator van El Ceibo. Maar ik heb een baan waarvoor ik me niet hoef te schamen. (PD)