VN willen landbouwinvesteringen in ontwikkelingslanden bijsturen

Transnationale investeringen in landbouwgrond, ook wel ‘land grabbing’ genoemd, is een trend die is voortgesproten uit de globale voedselcrisis van 2008. Om in hun voedselvoorziening te voorzien, proberen welgestelde economieën nu de hand te leggen op vruchtbare gronden in ontwikkelingslanden.
Potentieel
Dit fenomeen kan vruchten afwerpen voor zowel de investeerders, ontwikkelingslanden en lokale bevolkingsgroepen. De inkomende investeringen kunnen gebruikt worden om infrastructuur uit te bouwen, werkgelegenheid te scheppen en nieuwe technologieën te introduceren.
Realiteit
Wat we in de realiteit zien gebeuren, is echter niet altijd even positief. Gedreven door winstbejag op korte termijn gaan zowel investeerders als de lokale overheden in de fout. Landbouwers, die vaak al jaren de grond bewerken maar die niet formeel bezitten, worden van hun gronden verdreven en kunnen niet langer in hun levensonderhoud voorzien. De geproduceerde gewassen zijn vaak bestemd voor de buitenlandse markt, waardoor de ontwikkelingslanden in toenemende mate afhankelijk zijn van import om hun eigen bevolking van voedsel te voorzien. Met stijgende olieprijzen dreigt deze voedseltransport voor de economisch zwakkeren onbetaalbaar te worden.
De richtlijnen
VN-rapporteur De Schutter acht het hoog tijd om internationale richtlijnen uit te vaardigen om te verzekeren dat ‘land grabbing’ de lokale bevolking ten goede komt. “De onderhandelingen rond de investeringen moeten transparant zijn en de lokale bevolking betrekken. De investeringen kunnen immers de productiemogelijkheden van die lokale bevolking sterk beïnvloeden”, aldus De Schutter.
De lokale ontwikkeling is voor De Schutter een prioriteit. “Arbeidsintensieve landbouw moet de voorkeur krijgen op sterk gemechaniseerde processen. Op die manier genereren de investeringen inkomens bij de lokale bevolking”, meent de professor. Hij pleit er voor dat de buitenlandse investeerders krediet aanbieden en technologische vooruitgang stuwen, en kant zich tegen de verkoop of langdurige leasing van landbouwgronden aan de investeerders. Als alternatief schuift hij contractlandbouw naar voor, waarbij een deel van de gewassen aan vastgelegde prijzen worden verkocht. Op die manier blijft er ook een deel van de productie beschikbaar voor de binnenlandse markt.
De Schutter breekt ook een lans voor een agro-ecologische benadering van de projecten. “Om de voedselvoorziening op termijn niet te compromitteren, moet de voorkeur uitgaan naar duurzame landbouw, met weinig externe input”, stelt hij.
Een institutioneel kader moet verhinderen dat ontwikkelingslanden door onderlinge competitie hun voorwaarden verlagen om investeerders te lokken. Men verwacht dat de kwestie komende maand aangekaart wordt op de top van de G8.