VN willen geen huurlingen als blauwhelmen

In november vorig jaar schreef de Britse Financial Times dat VN-secretaris-generaal Kofi Annan de mogelijkheid onderzocht om privé-ondernemingen in te schakelen om het nijpende gebrek aan vredeshandhavers weg te werken. De VN proberen momenteel met 59.000 soldaten 16 van de grote brandhaarden in de wereld rustig te houden. Veel van die vredesmissies zijn onderbemand en slecht uitgerust. Troepen vinden voor nieuwe crisissen is een echte martelgang.

Maar volgens David Harland van het Departement Vredeshandhavingsoperaties van de VN staat de privatisering van de vredesmissies niet op de agenda. Geen enkele lidstaat heeft zich tot hiertoe voor de nochtans voor de hand liggende oplossing uitgesproken.

De druk op de ketel wordt wel almaar groter. Er zijn voorstellen om de VN- vredesmacht in de Democratische Republiek Congo uit te breiden van 10.800 tot 23.900 manschappen en om een nieuwe vredesmissie van 10.000 soldaten in Sudan te ontplooien. Daardoor zouden binnenkort meer dan 82.000 blauwhelmen onder de wapens kunnen zijn.

Het is de vraag of de VN zoveel troepen opgetrommeld krijgen op de traditionele manier. De VN hebben geen eigen leger; ze lenen soldaten uit van hun lidstaten. Arme landen als Pakistan, Bangladesh en Nigeria leveren veel blauwhelmen - voor de duur van hun inzet betalen de VN de lonen van die troepen. Maar de meeste rijke landen komen niet graag over de brug met kanonnenvlees voor de VN - ze zien hun troepen liever in actie komen onder het bevel van eigen generaals en gaan de risico’s die verbonden zijn aan zo’n inzet waar mogelijk uit de weg. Dat is vervelend voor de VN, want precies die rijke landen beschikken over de best opgeleide en uitgeruste legereenheden en kunnen strijdende partijen dus makkelijker uit elkaar houden.

De meeste VN-blauwhelmen komen uit ontwikkelingslanden. Pakistan en Bangladesh hadden in juli meer dan 7.000 soldaten in dienst in verscheidene VN-vredesmissies; Nigeria, Ghana, India en Ethiopië een drieduizendtal. Grote industrielanden als het Verenigd Koninkrijk, Canada en Frankrijk konden blijkbaar maar een vijfhonderdtal soldaten missen, de VS maar 427.

De Amerikaanse president George W. Bush pakte in april wel uit met een plan om de komende vijf jaar 75.000 hoofdzakelijk Afrikaanse soldaten op te leiden voor vredeshandhaving. Critici vonden dat de industrielanden de arme landen zo helemaal de kastanjes uit het vuur dreigen te laten halen.

Voor hun eigen militaire operaties schakelen de VS en andere rijke landen vaak gespecialiseerde privé-firma’s in. Volgens Peter W. Singer van de Brookings Institution, een Amerikaanse denktank, bestelde het Pentagon tussen 1994 en 2000 voor meer dan 300 miljard dollar goederen en diensten bij Amerikaanse veiligheidsondernemingen. Het Canadese leger heeft zijn bevoorrading onlangs uitbesteed aan het Britse Tibbett and Britten. Problematisch is dat ook rebellengroepen, drugkartels of hulporganisaties soms veiligheidsfirma’s inschakelen. Daardoor kunnen conflicten langer duren en heviger worden (PD).