VN werken aan nieuwe communicatiestrategie

De VN werden de laatste maanden geplaagd door allerlei schandalen. De Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen kwam in opspraak omwille van zijn gedrag tegen vrouwen. Seksueel misbruik en zelfs verkrachting van minderjarigen bleek schering en inslag bij de VN-vredesmissies. En als klap op de vuurpijl bleek dat het regime van Saddam Hoessein miljarden dollars verdiend heeft met het olie-voor-voedselprogramma van de VN. VN-baas Kofi Annan werd bij de laatste zaak persoonlijk beschuldigd, maar een onafhankelijk onderzoek pleitte hem vrij van corruptie.

Nu de storm wat geluwd is, heeft de VN-baas zijn communicatiediensten en de gespecialiseerde VN-pers de opdracht gegeven om een nieuwe communicatiestrategie uit te werken. Annan heeft duidelijk genoeg van de VN-bashing in de Amerikaanse media. Overal waar ik kom op mijn wereldreizen is er nog veel respect en enthousiasme voor de VN. Enkel hier (in New York), is dat eigenlijk niet het geval, liet Annan zich vorige maand ontvallen. We moeten bekijken hoe we ze voor kunnen zijn.

Journalisten en VN-ambtenaren lijken het erover eens dat de VN meer van zich moeten afbijten. Joshua Friedman, die van 1998 tot 2001 de VN coverde voor de Amerikaanse krant Newsday, vindt dat de VN minder vaak een blad voor de mond moeten nemen. Enkel informatie die de mensen op het terrein in gevaar brengt, zou onder embargo mogen. Als dat het geval was, dan zou Kofi Annan vandaag minder problemen hebben.

Waarom zouden de VN geen perslekken organiseren? Anderen doen het ook, zegt Friedman. Veel van de vuiligheid die de VN-baas naar zijn hoofd kreeg, werd niet door journalisten opgedolven, zegt Friedman. Amerikaanse journalisten zijn lui. Ze krijgen dingen aangereikt.

Hij is niet de enige die vindt dat de VN in de tegenaanval moeten gaan als ze als organisatie onrechtmatig in opspraak komen. Ahmad Fawzi, onder secretaris-generaal Boutros Boutros-Ghali zelf nog woordvoerder van de organisatie, vindt dat de lidstaten de VN ongestoord de zwarte piet kunnen doorspelen.

Boutros-Ghali heeft me ooit gezegd dat SG (de afkorting van secretaris-generaal) eigenlijk staat voor scapegoat (zondebok). Maar bij de dood van 18 Amerikaanse soldaten in Somalië in 1993 verbood de VN-baas zijn woordvoerder om tegen de pers te zeggen dat de VS volledig zelf de verantwoordelijkheid droegen voor de mislukte missie. Ik vroeg hem toen of ik op TV mocht zeggen dat de missie geleid werd vanuit Tampa Florida (waar het Amerikaanse legercommando gevestigd is). Hij antwoordde me: ‘Neen, we kunnen een lidstaat nooit de schuld geven voor een mislukte missie.’

De VN moeten radicaal breken met de regel van horen, zien en zwijgen, vinden veel journalisten in de wandelgangen van het VN-hoofdkwartier. Er zijn mensen die de VN kapot willen. Als je een aanval wil pareren, dan moet je kunnen lekken, aanvallen en pareren wat er over de VN gezegd wordt, zegt Mike Berlin, die de VN coverde van 1967 tot 1988 en nu lesgeeft aan de universiteit van Boston.

Darfur is zo’n voorbeeld van slechte communicatie, vindt Berlin. Colin Powell noemt de gebeurtenissen in dat land een genocide. Dat is goed en wel, maar waarom vragen de VN dan niet waar de Amerikaanse helikopters blijven? Berlin vindt het dom dat de VN diplomatisch zwijgen over het gebrekkige engagement van de VN-lidstaten. En wie geven de mensen de schuld van Darfur? Juist, de VN.

Het communicatieprobleem van de VN wordt in de hand gewerkt door het moeilijke onderscheid tussen de VN als organisatie en de VN als verzameling van lidstaten. De VN is geen ‘het’, het is een ‘ze’ - niet beter of niet slechter dan de optelsom van de lidstaten, zegt Richard Hottelet, die al veertig jaar verslag uitbrengt voor de nationale openbare radio in de VS. Dat misverstand versterkt de perceptie dat de VN een entiteit is die de soevereiniteit van landen bedreigt. Dat biedt munitie aan degenen die de VN willen vernietigen. Hottelet heeft het over de fundamentalistische christenen, neoconservatieven, isolationisten en vrijheidsgezinden.

De VN moeten ook voor eigen deur vegen. Fred Eckhard, de woordvoerder van Annan, vindt het hoog tijd dat de muren tussen het departement communicatie en de diensten van Annan geslecht worden. Hij heeft een voorstel klaar om het bureau van de woordvoerder voor eens en voor altijd onder te brengen bij de diensten van de secretaris-generaal. Wij krijgen onze richtlijnen van de secretaris-generaal en van de mensen die het dichtst bij hem staan. Het is de logica zelve dat de dienst communicatie in zijn afdeling hoort. De dienst communicatie wordt momenteel gescheiden van de afdeling van Annan door meer dan 30 verdiepingen. (MM/ADR)