Vluchtelingen in Kampala en Nairobi worden systematischmisbruikt - HRW

Kongolese vluchtelingen die naar het naburige Oeganda vluchten zijn daar
vaak niet veilig. In de straten van Kampala komen ze vaak hun oude vijanden
tegen - hetzij Oegandese soldaten of leden van de RCD, de rebellenbeweging
die actief is in het oosten van Kongo. Het rapport bevat de getuigenis van
een man die elf maanden gemarteld werd in een huis in Kampala dat eigendom
was van de Rwandese regering. Hij werd gedwongen de schuilplaats van zijn
broer, die oppositie voerde tegen Kigali, te bekennen. In Kenia zijn het
vooral Ethiopiërs die het mikpunt zijn van politiek geweld.

Veel vluchtelingen worden ook het slachtoffer van niet-politiek geweld, met
name agressief gedrag vanwege de Oegandese en Keniaanse politie. Nergens
gebruikt de politie meer bruut geweld dan in de starten van Nairobi, zegt
Alison Parker, de auteur van het rapport. Vluchtelingen moeten vaker
smeergeld betalen, spenderen relatief meer tijd in de gevangenis en de
Keniaanse politie vergrijpt zich meer dan eens aan de vrouwelijke
vluchtelingen. De vrouwen in de gevangenis worden verkracht en de kinderen
draaien samen met hun moeders de nor in.

De mensenrechtenorganisatie eist dat UNHCR ten minste de veiligheid in zijn
eigen kampen waarborgt. In april werden twee Rwandese kinderen vermoord in
de gebouwen van het UNHCR in Nairobi. Indien mogelijk moet de
vluchtelingenorganisatie van de VN personeel inzetten in de wijken waar de
vluchtelingen leven en overwegen om onderdak te verlenen aan vrouwen,
kinderen en individuen die een risicogroep voor misbruiken vormen. De tijd
dringt, want HRW vreest dat de wantoestanden in Kenia zullen toenemen
naarmate de verkiezingen van 27 december naderen. HRW roept de Keniaanse
regering op om de vluchtelingen niet te gebruiken als zondebok.

Emmanuel Nyabera, de woordvoerder van UNHCR in Kenia relativeert het
rapport. Het is onwaar te beweren dat de vluchtelingen verwaarloosd worden.
We proberen ze te beschermen, al is dat vaak niet makkelijk. Eén van de
oplossingen waar de UNHCR aan werkt, is een speciale identiteitskaart voor
(legale) vluchtelingen en asielzoekers. Die zou de stempel van de VN dragen,
wat voor minder problemen met autoriteiten zou zorgen.

Het grote probleem met de vluchtelingen in Nairobi is dat ze daar officieel
niet mogen zijn. Sinds 1993 worden vluchtelingen in de regel ondergebracht
in één van twee kampen aan de Sudanese en Somalische grens. Ze mogen enkel
naar Nairobi komen in uitzonderlijke omstandigheden - ziekte, studies of in
afwachting van erkenning als politiek vluchteling. Een erkenning, een taak
van de UNHCR, gebeurt in Nairobi en laat meestal maanden op zich wachten.
Tegen eind dit jaar worden alle interviews afgenomen in de kampen aan de
grens waar we meer bescherming kunnen bieden, zegt Nyabera.

Maar de vluchtelingen verkiezen om toch naar de hoofdstad te gaan omdat ze
zich in de stoffige kampen onveilig voelen en omdat ze er niets om handen
hebben. Mannen en jongens ontmoeten in de grenskampen dezelfde militaire
commandanten wier rangen ze ontvlucht zijn, zegt Parker. HRW vraagt dat de
Keniaanse en Oegandese regeringen hun vluchtelingenbeleid herzien.