Vissen in de riool van Egypte

Hussein Abdel Malek bekijkt zijn vangst van de ochtend: twee plastic flessen, een handvol zakjes en twee kleine tilapia’s. Samen met zijn twee zoons was hij daarvoor vier uur onderweg op de Nijl. Abdel Malek van jongs af aan meer uren doorgebracht op zijn zes meter lange roeiboot dan aan land, maar al die ervaring helpt niet meer.
Toen hij jong was, haalden vissers op enkele uren een hele mand vis binnen. “De rivier was vroeger veel schoner”, zegt Abdel Malek. “Er dreef geen afval rond, en dicht bij de oever kon je veel vissen zien zwemmen. Nu zijn er dagen waarop we helemaal niets vangen”.

Aanvaardbaar vuil

Bij Aswan, in het zuiden van Egypte, kan je het water van de Nijl nog drinken, maar in Caïro is dat water zwaar vervuild”, zegt Sherif Sadek, een voormalige ambtenaar van het ministerie van Visserij. “Sommige vissoorten zijn helemaal verdwenen uit de rivier”.
De Egyptische regering geeft toe dat de Nijl veel huishoudelijk afvalwater, landbouwchemicaliën en lozingen van bedrijven en schepen te verwerken krijgt. Het leeuwendeel van de tachtig miljoen Egyptenaren leeft in de buurt van de Nijl, en een groot deel van de 12 miljoen kubieke meter afvalwater die ze elke dag produceren, verdwijnt onbehandeld in de machtige stroom. Bedrijven lozen nog eens 4 miljard kubieke meter afvalwater per jaar.
Volgens de autoriteiten blijft de vervuiling binnen aanvaardbare grenzen, maar daar geloven veel Egyptenaren niets van. “De Nijl is de riool van Egypte – ik zou niets eten wat uit die rivier komt”, zegt Mona Radwan, een marketingverantwoordelijke die in een rijke buurt in Caïro woont. “Veel mensen eten vis uit de Nijl, maar dat doen ze omdat ze geen vlees of kip kunnen betalen”.
Experts maken zich vooral zorgen over de aanwezigheid van zware metalen en pesticiden in het water. Het risico is het grootst voor de pakweg 15.000 kleine vissers die van de rivier leven. Ze baden in de rivier, drinken onbehandeld rivierwater en eten veel vis. Veel vissers lijden aan nierproblemen, huidirritaties en schistosomiasis (bilharzia), een parasiet die via besmet water wordt overgedragen.

Meer vis

Maar Abdel Malek zit meer in met zijn dalend inkomen dan met zijn nieren. Hij verdient anderhalve tot zes euro per dag, afhankelijk van de grootte van zijn vangst. Net als veel andere vissers is Abdel Malek ervan overtuigd dat de visbestanden in de rivier teruglopen.
De autoriteiten zeggen dat de rivier meer vis voortbrengt dan ooit. De indruk dat er minder vis in de Nijl zit zou samenhangen met het toenemende aantal vissers, en met overbevissing in bepaalde zones dicht bij de steden.
Malcolm Beveridge, een expert van het WorldFish Centre in Maleisië, beaamt dat. Volgens hem groeien de visbestanden in de Nijl aan sinds de jaren tachtig. Door de massa’s afvalwater en meststoffen die in de rivier gekieperd worden, groeien de algen waarvan veel vissen leven.
Volgens een studie van Egyptische en Amerikaanse onderzoekers die vorig jaar gepubliceerd werd, zou er nu drie keer meer vis worden gevangen in de Nijl dan in de jaren zestig. Maar de auteurs waarschuwen dat er een grens is die niet mag worden overschreden. “De toenemende concentratie van voedingsstoffen in het water kan de vangst vergroten, maar op een bepaald moment zal die weer teruglopen als gevolg van de slechte waterkwaliteit en overbevissing”, staat er in het rapport.