‘Verplichte HIV-test bevordert verspreiding van aids’

Het verplichting voor gastarbeiders om een test te ondergaan, wakkert de angst aan binnen een groep die toch al kwetsbaar is, meent Gunnar Walzhol, HIV/aids-deskundige bij de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO). Hij beschreef op de conferentie hoe gastarbeiders zich soms verbergen, bewust geen behandeling vragen of niet komen opdagen voor de verplichte test, uit schrik dat zij hun baan zullen verliezen als ze seropositief blijken. Sajida Ali van het Aziatisch Migrantencentrum (AMC), een niet-gouvernementele organisatie uit Hongkong, wijst erop dat dit beleid de discriminatie bevordert. In Singapore, Maleisië en Taiwan worden gastarbeiders teruggestuurd wanneer zij positief blijken bij een HIV-test.

Niet alleen in Azië, maar in zestig landen over de hele wereld moeten gastarbeiders een HIV-test ondergaan voor zij aan de slag kunnen of een verlenging van hun arbeidsvergunning krijgen. Naar aanleiding van de conferentie in Bangkok wil de IAO er bij de Aziatische beleidsmensen op aandringen de verplichte tests af te schaffen en te vervangen door een arbeidersvriendelijker alternatief. De IAO ziet het meeste heil in de vertrouwelijke behandeling van medische informatie en een uitbreiding van de bijstandprogramma’s voor de meest kwetsbare werknemers. Landen die gastarbeiders ontvangen, moeten hun informatie bieden over hun rechten en over HIV, aldus Walzhol. Voor niet-geregistreerde buitenlandse werknemers is de situatie nog moeilijker, omdat zij nog minder gemakkelijk toegang krijgen tot gezondheidszorg in het gastland en omdat zij er ook voor terugschrikken om een behandeling te vragen uit angst te worden uitgezet.

De inspanningen van de IAO voor een verstandiger aanpak van HIV en aids heeft al vruchten afgeworpen op de Filipijnen, een grote leverancier van gastarbeiders aan het Midden-Oosten, Oost-Azië, Europa en de Verenigde Staten. Van de 35 miljoen arbeidskrachten in dit Zuidoost-Aziatische land staan er 7,4 miljoen of twintig procent geregistreerd als gastarbeider. Wij steunen de initiatieven van de IAO om de migranten te beschermen tegen HIV, stelt Rosalinda Dimapilis-Baldoz, hoofd van de Administratie voor Werkgelegenheid van de Filipijnse overheid. Wij geven onze mensen bij hun vertrek een zeker bewustzijn mee, maar daar moeten gelijkaardige inspanningen in het gastland tegenover staan, meent zij. Haar administratie is de eerste instantie die nauwgezet de documenten behandelt van meer dan 800.000 Filipino’s die elk jaar naar het buitenland vertrekken om er te werken als verpleegster, bouwvakker, ingenieur of huispersoneel. Dit is geen probleem van één enkel land, maar van alle landen, aldus nog Dimapilis-Baldoz.

De IAO beschikt over aanwijzingen dat HIV en aids in de regio van Azië en de Pacific een ‘alarmerende’ uitbreiding kennen. Gezien de snelle economische ontwikkelingen lijkt er ook niet meteen een einde te komen aan de stroom van migranten. UNAIDS, het Programma van de Verenigde Naties inzake HIV en aids, meldt een groeiend aantal seropositieven in China, India, Indonesië en Papoea-Nieuw-Guinea. In december 2002 waren er volgens UNAIDS al 7,2 miljoen mensen in Azië en het gebied van de Stille Oceaan besmet met het dodelijke virus. Naar schatting zijn daar in 2002 490.000 mensen aan aids gestorven. De IAO meldt dan weer dat bijna twee miljoen Aziatische werknemers tussen 1995 en 1999 via een formele procedure hun land hebben verlaten om in het buitenland te gaan werken. Velen van hen gingen aan de slag als ongeschoolde arbeidskrachten. Daarnaast zijn er natuurlijk enorm veel niet-officieel geregistreerde gastarbeiders. In de landen van de Mekongregio - Birma, Zuid-China, Thailand, Cambodja, Laos en Vietnam - alleen al schat het AMC hun aantal op anderhalf à twee miljoen.

De gastarbeiders vormen een extra gemakkelijke prooi voor HIV omdat zij niet bij hun partner verblijven en vaak eenzaam zijn, wat invloed heeft op hun gedrag. Bovendien verschillen de sociale en culturele normen in het gastland vaak van de situatie bij hen thuis. Vrouwen in Azië zijn bovendien bijzonder kwetsbaar omwille van de lage sociaal-economische status die zij genieten in de regio. De meerderheid van de vrouwelijke gastarbeiders worden aangesteld als dienstmeid, in de entertainmentsector, als verpleegster, in fabrieken en in de landbouw. Volgens Dimapilis-Baldoz is er nood aan een sterk beleid dat oog heeft voor de werknemers en dat hen echt probeert te helpen. Volgens haar is er op dit moment veel te weinig duidelijkheid over de manier waarop gastarbeiders worden behandeld voor HIV.