Vernieling Amazonewoud onderschat

Volgens het rapport ‘Environment Outlook in the Amazonia - GEO Amazonia’ (GEO staat voor Global Environment Outlook, Globaal Milieuvooruitzicht) besloeg de ontboste zone 857.666 vierkante kilometer in 2005, 17 procent van het volledige Amazonegebied. Van 2000 tot 2005 werd jaarlijks gemiddeld 27.218 vierkante kilometer bos gekapt.

Adalberto Veríssimo van het Instituut voor Mens en Milieu in het Amazonegebied (Imazon), dat de ontbossing in het Braziliaanse deel permanent in de gaten houdt, schat dat de ontbossing ondertussen meer dan 18 procent bedraagt, aangezien Brazilië alleen al bijna goed is voor 15 procent van de ontboste oppervlakte.

Het rapport maakt ook een balans op van de biodiversiteit: 26 soorten zijn uitgestorven, 644 zijn in “kritiek gevaar” en 3827 in “gevaar” of “kwetsbaar”. Ook die cijfers zijn erg voorzichtig, zegt Veríssimo, aangezien ze gebaseerd op onderzoeken van enkele jaren geleden.

Weinig rooskleurig

De gegevens en analyses in de UNEP-studie zijn inderdaad niet nieuw. Maar het is voor het eerst dat de gegevens voor het hele Amazonewoud, een gebied dat over acht landen verspreid ligt, zijn samengebracht en in een systematische visie zijn verwerkt. Daarbij zijn zowel milieuaspecten als socio-economische factoren onderzocht.

De grootste dreiging, zegt de studie, komt van de veeteelt, de sojateelt, de hout- en mijnproductie, de ontwikkeling van een continentaal transport-, energie- en communicatienetwerk, de grote hydro-elektrische projecten van Brazilië en de bevolkingstoename.

De ontbossing versnelt niet alleen de plaatselijke bodemerosie, ze verstoort ook het waterevenwicht in heel Zuid-Amerika. Het Amazonebekken capteert 12.000 tot 16.000 kubieke kilometer water per jaar. Slechts 40 procent stroomt door de rivieren. De rest verdampt via de bossen, een vochtigheid die de wind over Zuid-Amerika verspreidt.

Hel zonder groen

De 150 wetenschappers die aan de studie meewerkten, werkten op basis van de verzamelde gegevens vier scenario’s uit, voorspellingen over hoe het Amazonegebied er in 2026 zou kunnen uitzien. De meeste scenario’s zijn weinig rooskleurig.
 
‘Een hel zonder groen’ is de titel van meest pessimistische toekomstbeeld. Het voorspelt een “onomkeerbaar verlies van natuurlijke en culturele rijkdom”, meer armoede en ongelijkheid. Het meest optimistische scenario, ‘Het Amazonegebied in ontwikkeling’, voorspelt een verbetering in het milieubeheer en de controle op de productieactiviteiten, maar ook hier verwachten de wetenschappers een tekort op het vlak van ecologische technologieën en biodiversiteit.

De grote uitdaging, zegt Marcos Ximenes, directeur van het Instituut voor Milieuonderzoek in het Amazonegebied (IPAM), is dat men deze studie “ernstig neemt bij het nemen van beslissingen”. Volgens Ximenes bleven de vorige GEO-rapporten dode letter. Hij pleit voor een permanente actualisering van het onderzoek, met meer middelen. Voor het huidige rapport was er amper geld, de wetenschappers werkten er vrijwillig aan mee.

Het rapport is een initiatief van het UNEP en de Organisatie van de Overeenkomst voor Amazonische Samenwerking (OTCA), met de technische ondersteuning van de Universiteit van de Stille Oceaan in Peru. Het technische comité bestond uit prominente organisaties en instituten uit de acht landen waarover het Amazonegebied zich uitstrekt.