Verdeeldheid over Lula domineert aanloop naar Wereld Sociaal Forum

De organisatoren van de andersglobalistische massabijeenkomst hebben hun namen verstopt in het dikke programma van de zesdaagse bijeenkomst, maar de Braziliaanse pers haalt met name Lula - en de kritiek op zijn beleid - op de voorgrond.

Volgens de plaatselijke krant O Sul komt Lula donderdag naar het forum voor de lancering van een mondiale campagne tegen de armoede. Juister is dat hij deelneemt aan een discussie over de Global Call, een campagne van een honderdtal niet-gouvernementele organisaties en vakbonden om de wereldleiders ertoe te dwingen hun beloften aan de armen in de wereld na te komen. De naam van de Braziliaanse president staat in kleine lettertjes op pagina 27 van de 140 pagina’s dikke programmabrochure over de drie eerste dagen van het WSF. De bijeenkomst over de Global Call moet duidelijk maken of er ernstige inhoudelijke bezwaren opduiken tegen de campagne die een brede samenwerking in de weg zouden staan.

Lula is een interessante deelnemer aan dat debat. Meteen bij het begin van zijn presidentschap in 2003 riep hij de strijd tegen de honger uit tot een prioriteit van zijn regering. Dat was toen muziek in de oren van het Wereld Sociaal Forum. Het Nul Honger-programma - een initiatief van de Braziliaanse regering om armen voedselhulp te verstrekken en tegelijk meer werkgelegenheid te scheppen voor gemarginaliseerde bevolkingsgroepen - werd er warm onthaald. Lula plaatste met het programma het hongerthema ook wat hoger op de internationale agenda. Daarvoor krijgt hij nog altijd krediet.

Maar intussen stelt Lula nogal wat linkse Brazilianen en ook andere WSF-gangers teleur. De komende dagen worden het neoliberale beleid van Lula - die veel oog heeft voor de belangen van investeerders, importeurs, schuldeisers en grote Braziliaanse ondernemers - en de tegenvallende resultaten van de Braziliaanse armoedebestrijding op verschillende vergaderingen ontleed. Sommige critici vinden dat het beleid van Lula de honger in het land zelfs nog verergert. In elk geval moet het WSF vaststellen dat droom en daad soms ver uit elkaar liggen. De Folha de Sao Paulo, de grootste krant van het land, liet zondag de kritische econoom Plínio de Aruda Sampaio Jr. aan het woord. Volgens hem deed de verkiezingsoverwinning van Lula eind 2002 veel hoop en ook illusies groeien, wat tot een behoorlijk euforisch WSF 2003 leidde. Dit zou het forum van de desillusie kunnen worden, zegt Aruda Sampaio. Lula staat er wel niet alleen voor om de kritiek te pareren. Negen van zijn ministers nemen ook deel aan het forum. Zij moeten het opnemen tegen critici als Leonardo Boff, de bekende bevrijdingstheoloog die eind vorig jaar opstapte als adviseur van het Nul Honger-programma uit onvrede met het beleid van Lula.

Op 30 januari, als Lula al lang naar het Wereld Economisch Forum in Davos is vertrokken, komt de Venezolaanse president Hugo Chávez aan in Porto Alegre. De vader van de Bolivariaanse revolutie, een populistisch project dat Venezuela van oude kwalen als armoede, ongelijke landverdeling, een gebrek aan politieke inspraak en corruptie moet verlossen, zou nu wel eens op meer sympathie kunnen rekenen bij heel wat congresgangers dan Lula. Nadat hij een staatsgreep, een lange staking en een referendum heeft overleefd, staat Chávez symbool voor een leiderstype dat zijn idealen niet bijstelt omdat het bedrijfsleven begint te morren. Chávez wordt verwacht in het gigantinho, een sportstadium met 15.000 zitjes waar bij de voorbije edities ook telkens de grote publiekstrekkers werden ondergebracht.

Nog enkele andere activiteiten brengen grote namen samen. De schrijvers José Saramago en Eduardo Galeano discussiëren bijvoorbeeld samen met Ignacio Ramonet, de hoofdredacteur van Le Monde diplomatique over utopie en politiek. Ook Juan Somavía, de directeur van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en de Indiase schrijfster Arundathi Roy, één van de zeldzame vrouwelijke iconen van de andersglobalistische beweging, zijn van de partij.

Het Forum gaat morgen (woensdag) van start met de traditionele grote manifestatie en een muziekfestival met onder meer Manu Chao. Ook de Braziliaanse cultuurminister en zanger Gilberto Gil stond aanvankelijk op het programma. Donderdag begint dan het inhoudelijke werk. De organisatoren hebben de meer dan 2.000 seminars, workshops en andere bijeenkomsten gegroepeerd onder 11 thema’s, van sociale strijd, vrede, mensenrechten en economische soevereiniteit tot kunst, diversiteit en spiritualiteit.

Een van de belangrijkste bijeenkomsten is een driedaags seminar van de internationale vakbondskoepel ICFTU over de sociale dimensie van globalisering. Thema’s waarrond de komende dagen eventueel grote gemeenschappelijke acties worden opgezet, zijn de strijd tegen de corruptie, de Tobintaks (een heffing op financiële transacties die speculatie moet tegengaan) en de mobilisering van jongeren. (PD/MM)