Venezuela begint nieuwe periode van spanningen

De linkse kandidaat Nicolás Maduro, aangeduid door de vorige president, Hugo Chávez, haalde het zondag nipt, met 50,75 procent van de stemmen. Oppositiekandidaat Henrique Capriles, die 48,98 procent haalde, eist een hertelling. Zijn team zegt dat het verschil 262.473 stemmen klein is, zeker als men weet dat er 3200 incidenten gemeld zijn en er nog 60.000 stemmen van Venezolanen in het buitenland geteld moeten worden.

Maduro zei meteen dat er een hertelling kwam, maar hij voegde daaraan toe: “We hebben rechtvaardige, wettelijke, grondwettelijke en door het volk gesteunde verkiezingsoverwinning gehaald. We respecteren de zeven miljoen mensen die voor de oppositie gestemd hebben, respecteer ook onze zevenenhalf miljoen stemmen.”

Volgens Capriles maken de onregelmatigheden “deel uit van een systeem dat aan het instorten is, zoals een zandkasteel.”

Niet langer de pletwals

In verscheidene steden werd (gisteren) betoogd voor overheidsgebouwen om een hertelling te eisen.

De oppositie haalde zondag bijna 700.000 stemmen meer dan bij de verkiezingen van 7 oktober, toen Chávez de tegenstander was. Maduro verloor een gelijkaardig aantal stemmen.

“Het Chavisme is niet langer de pletwals die het veertien jaar lang (sinds Chávez’ eerste overwinning) geweest is”, zegt socioloog en politiek analist Tulio Hernández. “Het land is precies in tweeën gedeeld.”

Bruggen bouwen

In elk democratisch land zou zo’n nipte overwinning de winnaar verplichten om akkoorden te sluiten met de oppositie, zegt Hernández. “Maar deze regering, die autoritaire en etatistische trekken vertoont, zal dat niet doen.”

Carlos Romero, docent politieke wetenschappen aan meerdere universiteiten, wil niet spreken van een verdeeld land, wel van “een land dat vertegenwoordigd wordt door twee groepen. En het feit dat Maduro niet over een comfortabele beschikt wil niet zeggen dat hij niet kan besturen.”

“Het zou voor Maduro zelf beter zijn als hij de andere helft erkende en bruggen bouwde om tot een beter wederzijds begrip te komen. Hij moet immers fundamentele problemen aanpakken zoals inflatie, schaarste, drughandel en onveiligheid.”

Capriles wint in de steden

Volgens Hernández is de politieke kaart hertekend. Capriles heeft gewonnen in de deelstaten met de meeste inwoners en met de hoogste commerciële en industriële activiteit. Ook in de tien provinciehoofdsteden was hij de sterkste. Maduro haalde het in de kleinste steden en in de plattelandsdistricten.

“De conclusie is dat waar meer armoede is, waar het rurale karakter overheerst en de mensen meer afhangen van de staat, dat daar het Chavisme gewonnen heeft”, zegt de socioloog. “In gebieden waar de privésector actiever is, de inkomens hoger liggen en meer verstedelijking is, daar heeft Capriles het gehaald.”

Geen ideologie

De socialistische PSUV, de partij van Chávez, zal ook zonder zijn leider een grote partij blijven, zegt Hernández, maar wel een zonder ideologie – “de partij van Chávez was een lappendeken” – en een zonder solide structuur, met kopstukken die een eigen koers kunnen gaan varen.

Diosdado Cabello, een van de kopstukken en de leider van de militairen op rust die Chávez steunden, pleitte al voor “een kritisch en zelfkritisch onderzoek om na te gaan waarom zoveel armen op kandidaten van de burgerij blijven stemmen.”

Ook de oppositie, zegt Hernández, “staat nu voor de uitdaging om meer consistentie te geven aan het amalgaam van partijen waaruit ze bestaat, en om een ideologisch debat te lanceren over wat ze voorstelt op het vlak van staat, markt, privé-eigendom, olie en de strijd tegen uitsluiting en armoede.”

Geen internationale erkenning

Op internationaal vlak viel op dat werd gebroken met de traditie om de verkiezingsresultaten automatisch te erkennen en de winnaar geluk te wensen. Bondgenoten van Chávez, zoals Argentinië, Bolivia, Cuba en Ecuador in Latijns-Amerika, en China en Rusland, verwelkomden de overwinning van Maduro meteen. Maar andere landen, zoals de Verenigde Staten, Spanje en Frankrijk, en ook EU- en OESO-verantwoordelijken pleitten voor een hertelling.

“De resultaten hebben de internationale gemeenschap sterk verrast”, zegt Romero. “De meeste regeringen hadden een comfortabele overwinning van Maduro verwacht. Nu moeten ze zich afvragen waarom ze geen gelijke houding hebben aangenomen ten aanzien van de twee politieke kampen.”