Venezolaanse oppositie voluit in de aanval

De boycot door de oppositie van de vorige parlementsverkiezingen zorgde ervoor dat Chavez-aanhangers sinds 2005 het volledige parlement controleren. Greg Wilpert, Venezuela-expert en auteur bij Venezuelanalysis, stelt in een interview voor Real News Network dat ondermeer daardoor de regering de kans gekregen heeft haar Bolivariaanse project ten volle te implementeren. De situatie zou vooral in de sloppenwijken verbeterd zijn.
‘Wanneer Chavez in 1998 werd verkozen, stond Venezuela bekend als het meest ongelijke land binnen Latijns-Amerika’, stelt Wilpert. ‘Nu, twaalf jaar later, geldt Venezuela als één van de meest gelijke landen van het continent. Daarenboven zijn de werkloosheid en de armoede lager dan ooit. De verschillende sociale programma’s hebben duidelijk effect.’
Maar Wilpert tempert de euforie. ‘De programma’s zijn reeds lang geleden gestart. Ondertussen ontstonden andere problemen. Zo bevindt Venezuela zich momenteel in een economische recessie. Ook werd de regering geplaagd door een corruptieschandaal. Tot slot kreunde het land onder een nijpend elektriciteitstekort ten gevolge van extreme droogte. Sommige mensen zouden de regering bij de parlementsverkiezingen wel eens kunnen afrekenen op deze actuele problemen’, aldus Wilpert.

Een oppositie in de aanval

Mede door deze factoren ruikt de oppositie haar kans. Na de verkiezingsboycot in 2005 creëerde zij een nieuwe koepelbeweging. Maar een éénduidig partijprogramma of een sterke leider zijn er niet.
Een gehavende oppositie dus, die evenwel over een erg machtig wapen beschikt in de electorale strijd. Private televisienetwerken controleren immers 95% van de markt en zijn gelden als voornaamste informatiebron in Venezuela. Hun macht en invloed is enorm. De drie openbare omroepen maken geen vuist tegen deze commerciële kanalen. Ook vele geschreven media zijn in handen van privé-bedrijven. Het overgrote deel van de private media stelt zich tot doel Chavez van de macht te verdrijven.
Binnen deze context moet ook de beslissing gezien worden van de Venezolaanse overheid in mei 2007 om de uitzendlicentie van RCTV, één van Venezuela’s grootste en machtigste televisiestations, niet te verlengen. Volgens velen was deze beslissing een rechtstreeks bewijs van de beperkte vrijheid van meningsuiting binnen Venezuela onder Chavez. Maar volgens Wilpert is deze zaak een mooi voorbeeld van de werkwijze van vele commerciële mediaconcerns, die voortdurend vertekende informatie verschaffen.
‘RCTV speelde een sleutelrol bij de mobilisering van studentenbewegingen tijdens de mislukte staatsgreep tegen Chavez in 2002. Het televisiestation deed beroep op gemanipuleerde beelden die ze gebruikte om de weerstand tegen Chavez aan te wakkeren. Daarna bleek dat de Verenigde Staten de studentenbeweging hadden gefinancierd. Zowel de studentenbeweging als het televisiestation kwamen daardoor in diskrediet. Deze zaken zijn voor velen onbekend, maar heel relevant om een goed beeld te krijgen over de beslissing van Chavez. De private mediaconcers geven dit beeld echter niet’.

Angst en criminaliteit als electorale thema’s

Afgelopen maand publiceerde The New York Times een artikel waarin de krant stelde dat Venezuela dodelijker was dan Irak. Ook private media in Venezuela publiceren dagelijks berichten en cijfers over criminaliteit. Volgens voorstanders van Chavez zouden deze berichten passen in de bredere strategie van de oppositie om een sfeer van onveiligheid te creëren in het licht van de verkiezingen. Zij wijzen er op dat de criminaliteitscijfers afkomstig zijn van ongeïdentificeerde bronnen of verkregen zijn door rechtsgezinde ngo’s.
Zij wijzen er op dat de oppositie de historische wortels van het criminaliteitsprobleem zeer vaak negeert. ‘De media belichtten voor de machtsovername van Chavez nauwelijks dit geweld’, vertelt Venezolaans auteur Patricia Marquez aan upsidedownworld.org. Julio Cesar Velasco, een burgervertegenwoordiger afkomstig uit een arme wijk in Caracas, verwoordt het zo: ‘Voor de komst van president Chavez rapporteerde de media één op honderd moorden. Vandaag rapporteert zij elke moord wel honderd keer.’
Chavez heeft intussen niet stil gezeten. Naast zijn sociale programma’s, voerde hij ook een hervorming binnen de politie door. De Venezolaanse politie, gekenmerkt door een hoge corruptiegraad, is immers vaak zelf de oorzaak van het geweld. De Chavez-administratie richtte als reactie hierop de Policia Nacional Bolivariana (Bolivariaanse Nationale Politie) op. Deze politiemacht zal zich vooral focussen op preventieve praktijken, rechtstreeks samenwerken met gemeenschappen en rechtstreekse verantwoording afleggen aan gemeenschapsraden. In januari 2010 werden de eerste officieren aangesteld in bepaalde buurten in Caracas. Sindsdien verminderde het aantal moorden in deze buurten met de helft.

Waar draait het om op 26 september?

Voor medestanders van Chavez is het duidelijk. De selectiviteit van de media maakt deel uit van een bredere campagne van de oppositie om Chavez te delegitimiseren. Voor de VS in het bijzonder is Venezuela immers heel belangrijk. Niet enkel ligt het land in de zogenaamde ‘achtertuin’ van de VS, maar is het ook één van de grootste olie-exporteurs. Maar ook de binnenlandse elite wil de touwtjes terug in handen krijgen.
‘Een echt democratisch beleid, zoals in Venezuela, komt zelden voor in de wereld’, stelt politiek filosoof Jacques Rancière. ‘Het geheel van instituties en netwerken die zorgen dat iedereen zijn plaats kent binnen het systeem, doen hun werk vaak heel efficiënt. Echte democratische politieke processen verstoren dan ook fundamenteel de gevestigde orde. Het is in deze context dat de verslaggeving van de criminaliteit moet worden geïnterpreteerd’, aldus Rancière. The Guardian verwoordde het gevat: ‘Chavez didn’t invent class tension. He just gave it a flag and made it a political movement.
‘Als Chavez op 26 september zijn 2/3 meerderheid verliest, betekent dit dat de Bolivariaanse revolutie zeker scheuren zal vertonen. Als hij de absolute meerderheid zou verliezen, wat ik niet zie gebeuren, dan komt Chavez écht in de problemen’, besluit Greg Wilpert.