Van stroper tot beschermengel Bengaalse tijger

De Sunderbans zijn het grootste mangrovegebied op aarde: een netwerk van kreken en eilanden op de plaats waar drie grote rivieren, de Ganges, de Brahmaputra en de Meghna, uitmonden in de Golf van Bengalen. Vierenvijftig van de eilanden zijn bewoond en de mensen delen het schaarse land met 271 Bengaalse tijgers, volgens een telling uit 2004.
Ondanks het feit dat mens en tijger zo dicht op elkaar wonen, is het Tijgerproject waarmee de Indiase regering startte in 1973 nergens zo succesvol als hier. In 1999 werden in India 38 tijgers gestroopt, in 2000 verloren 39 exemplaren het leven, in 2001 35 en in 2002, 47. In de Sunderbans is het sinds 1990 geleden dat een tijger werd gedood.
“Dat klopt”, zegt Pradeep Vyas, directeur van het in 1989 opgerichte Sunderbans Biosfeerreservaat. “Dit jaar alleen zijn 100 dieren, waaronder herten en wilde zwijnen, gered met de hulp van de lokale bewoners. Dat is opmerkelijk als je weet dat de mensen hier geen vegetariërs en meestal arm zijn.”
De betrokkenheid van de mensen is het geheim van de succesformule in de Sunderbans. Eén van hen is de 40-jarige Anil Krishna Mistry, du nu aan het hoofd staat van de Vereniging voor Natuurbehoud op Bali, één van de door mensen bewoonde eilanden.
“Ik ben in deze bossen opgegroeid”, zegt Mistry, “Mijn vader kwam net als vele anderen uit wat nu Bangladesh is op zoek naar landbouwgrond. Bossen kappen en dieren doden was toen heel gewoon, niemand had er erg in. Nu proberen we te verhinderen dat andere mensen hetzelfde doen.”
Mistry en zijn organisatie zijn één van de drijvende krachten achter de Week van het Natuurbehoud in de scholen van de Sunderbans, met als motto: “Bagh Bachao”, “Red de tijger”. In de Sunderbans zijn er niet minder dan 22 natuurclubs waarin schoolkinderen alles leren over de bescherming van zeldzame diersoorten, het medisch gebruik van planten, biologische meststoffen en het gevaar van plastic zakjes en verpakkingen.
“Vandaag zijn er kinderen in de natuurclubs die hun ouders zeggen dat ze geen herten mogen doden, omdat de tijgers anders geen eten meer hebben en mensen gaan aanvallen”, zegt Belinda Wright, directrice van de Wildlife Protection Society of India.
De bewustmakingscampagnes hebben ertoe geleid dat de boswachters in plaats van kogels pijltjes met een verdovend middel gebruiken om de tijgers neer te schieten. “Een hele vooruitgang”, zegt boswachter Gopal Tanti, een lokale legende omwille van de onverschrokkenheid waarmee hij tijgers tegemoet treedt. Telkens wanneer een grote roofkat zich te dicht bij de huizen van de mensen waagt, komt zijn team in actie.
Niet alleen de tijgers, ook de mensen worden door het project beperkt in hun bewegingsvrijheid. Honing verzamelen en vissen zijn alleen toegestaan in speciaal daarvoor afgebakende gebieden en hout kappen is streng verboden. In de laatste drie jaren is er een ‘protocol voor tijgermonitoring’ van kracht waarbij elke ontmoeting met een tijger minutieus wordt genoteerd.
Conflicten tussen mensen en tijgers hebben een lange geschiedenis in de Sunderbans. De Bengaalse tijgers hebben zich goed aangepast aan hun leefgebied: ze kunnen zout water drinken en stellen zich in geval van nood tevreden met krabbenvlees. Voor het samenlevingsproject waren ook honingverzamelaars, houtsprokkelaars en vissers een prooi voor de tijgers. Dat leidde zowel bij de moslims als de hindoes in het gebied tot een vorm van tijgerverering om het gevaar van een aanval te bezweren.
De tijgerverering heeft nu een andere vorm aangenomen. De Vereniging voor Natuurbehoud op Bali is betrokken bij de exploitatie van zes “cottages”, luxueuze verblijven voor ecotoeristen die een glimp van de Bengaalse tijger willen opvangen. De cottages zijn permanent verhuurd en het project levert direct en indirect werk op voor 100 mensen op Bali. “Ik was ook ooit een stroper”, zegt Pintu Mardha, die nu in de keuken werkt.