Van lerares tot terroriste in Moskou

Op de vier uur durende rit door de dorre bergen van Dagestan wijst niets erop dat je nog in Rusland bent, behalve de winkels met stoffige uithangborden in Cyrillische letters en de versleten wegwijzers uit de Sovjettijd. Hoe meer dorpen we passeren, hoe conservatiever de vrouwen zich kleden, opvallend conservatiever dan in de rest van de republiek. Ik zie zelfs mijn eerste volledige boerka, zelfs in de grotere Russische steden een zeldzaam beeld.

We zijn op weg naar het bergdorp Balakhani, waar Maryam Sharipova vandaan kwam, een van de twee vrouwen die op 28 maart veertig mensen doodde bij een zelfmoordaanslag pleegde in Moskou. De explosieven die ze bij zich had, ontploften even voor acht uur ‘s ochtends in het metrostation Lubyanka vlakbij het hoofdkwartier van de federale veiligheidsdiensten. Dzhannet Abdullaeva, de andere zelfmoordterrorist, kwam ook uit Dagestan en was slechts zeventien.

Sharipova was de weduwe van Umalat Magomedov, een strijder die gedood werd bij een Russische militaire operatie. Ze hadden elkaar ontmoet via het internet toen ze zestien was.

We verlaten de hoofdweg en beginnen aan de beklimming van een steile pas via een aarden weg, langs haarspeldbochten en diepe afgronden.

Foto van haar resten

Patimat Murshidova, de moeder van Sharipova, en Rasul Magomedov, haar vader, wonen nog steeds in Balakhani, in het huis waar Sharipova opgroeide. Haar vader herkende zijn dochter als een van de daders toen een foto van haar resten op de nationale televisie werd getoond.

Magomedov geeft les in de dorpsschool waar Sharipova adjunct-schoolhoofd en IT-specialist was. Wanneer we aankomen, geeft hij net een les Russisch aan een klas tieners. Terwijl we wachten, praten we met Nurmagomed Badruddinov, het schoolhoofd. Aan de muur van zijn kantoor hangt een verschenen foto van een jong ogende Vladimir Poetin. “We voelen medelijden en verdriet”, zegt hij. “Haar dood heeft iedereen geschokt.”

Meerdere diploma’s

Sharipova was een uitstekend studente op school en aan de universiteit. Ze behaalde diploma’s in de wiskunde en psychologie. Badruddinov beschrijft haar als een rustige, teruggetrokken vrouw, niets wees op de fundamentalistische banden of overtuigingen.

Ik vraag of haar leerlingen begrijpen wat er gebeurd is. “Natuurlijk”, zegt hij. “Maar op een manier zoals alleen kinderen dat kunnen.” Foto’s van het dode lichaam van hun lerares gingen snel rond via sms.

Sharipova’s ouders nemen ons mee naar hun huis, een net huis met een stalen poort op de top van een heuvel. Sharipova’s vader heeft zijn dochter het laatst gezien twee dagen voor de aanslagen. Ze had samen met haar moeder een taxi genomen naar de regionale hoofdstad Makhachkala om boodschappen te doen. Toen ze daar aankwamen, gingen ze uiteen, met de afspraak om elkaar later weer te ontmoeten. Het volgende wat Sharipova’s moeder over haar dochter vernam, was het nieuws van de dubbele zelfmoordaanslag in Moskou duizenden kilometer daarvandaan.

Beide ouders ontkennen dat ze iets wisten over banden die hun dochter zou hebben gehad met separatistische strijders. Onderzoekers vermoeden dat Sharipova de aanslag uitvoerde om de dood van haar eerste man te wreken, een man met Jordaanse nationaliteit die bij strijders bekend stond als “Doctor Mohammad” en midden jaren negentig naar de noordelijke Kaukasus was gekomen.

Hij werd in 2009 gedood bij een Russische militaire operatie. Doctor Mohammed was bevriend geweest met Magomedali Vagapov, een andere gezochte strijder die, zo neemt men aan, later met Sharipova getrouwd is.

Zwarte weduwe

Volgens berichten in de Russische media is het de gewoonte bij militanten om met de weduwe van gevallen kameraden te trouwen.

Sharipova’s ouders ontkennen dat ze getrouwd was. Ze halen de schouders op bij de suggestie dat Sharipova’s broer Anvar, een pompbediende in Moskou, de aanvallen gecoördineerd heeft. Ze weigeren ons te vertellen waar hij zich bevindt of wanneer ze hem het laatst gesproken hebben.

Controverse is de familie niet vreemd. Ilyas, een andere broer van Sharipova, zat negen maanden in de cel voor het bezit van een handgranaat. Toch tonen Sharipova’s ouders zich verbaasd dat hun enige dochter een “zwarte weduwe” was.

“Ik heb mijn eigen theorieën over hoe ze in Moskou beland is”, zegt de vader. “Ze kan ontvoerd zijn, het kan een wraakaanval geweest zijn, of het kan de wil van Allah geweest zijn.”

“Ik zou willen wegrennen van hier, ik wil verdwijnen”, zegt de moeder.”

Sinds het nieuws over de aanslagen Balakhani bereikte, vreest de plaatselijke bevolking voor represailles van de regering. Deze week kondigde president Dmitri Medvedev de oprichting van een antiterreureenheid aan, die de gewapende groepen in de Kaukasus moet aanpakken.

Er zijn de voorbije drie weken vier dodelijke aanvallen geweest in de noordelijke Kaukasus. De meeste mensen in Balakhani weten dat gewapende strijders in de hen omringende heuvels en bossen wonen.