Uitheemse vissen bedreigen ecologisch evenwicht

De verdachte vis is de ‘ca chim trang’, een tandvis uit dezelfde familie van de piranha uit het Amazonegebied in Zuid-Amerika. In tegenstelling tot de piranha eet de ca chim trang geen andere vissen. De soort is alleen ingevoerd voor experimenten maar toch wordt hij al in grote hoeveelheden gekweekt door boeren in vele provincies. Een aantal bedrijven zag daar meteen brood in omdat de vis een goede voedselbron zou zijn, en begon ook de vis te importeren en te kweken.

In juni waarschuwde David Murphy, een deskundige van het Wereldnatuurfonds, al dat het kweken van de vis gevolgen kon hebben voor de boeren in de Mekongdelta. Het ministerie legde de argumenten van Murphy toen snel naast zich neer. Maar tijdens een recente conferentie in de hoofdstad Hanoi over de dreiging van niet-inheemse soorten werd opnieuw aan de alarmbel getrokken. Uitheemse planten- en diersoorten die in de loop der jaren Vietnam zijn binnengesmokkeld, kunnen vernietigende gevolgen hebben voor de landbouwproductie en voor de natuurlijke omgeving, aldus Vu Quang Son, directeur van het Instituut voor Ecologie en Biologische Rijkdommen.

Het instituut waarschuwde voor de impact van de snelle verspreiding van vreemde soorten en stelde dat uitgebreide maatregelen nodig zijn om de verspreiding van inheemse soorten in Vietnam aan te pakken, indien het land zijn ecosysteem wil beschermen. Thanh Tung van het ministerie geeft inderdaad toe dat er uiterst zorgvuldig moet worden omgesprongen met de ca chim trang. Hij zegt dat de nieuwe soort niet mag worden gekweekt in ‘gevoelige gebieden’ of op plaatsen waar vaak overstromingen voorkomen. Hij wil ook dat het ministerie verder onderzoek uitvoert om te bepalen hoe de vis kan overleven in de delta om te bepalen of de ca chim trang een bedreiging vormt voor het milieu of niet.

Ondanks de waarschuwingen hebben vele bedrijven in Noord-Vietnam de vis al sinds 2000 ingevoerd en verkocht aan boeren voor aquacultuur. In 2002 alleen al zouden naar schatting veertig miljoen vissen zijn overgebracht van het noorden naar het zuiden van het land. Voor de eerste tien maanden van het jaar zou het om honderd miljoen vissen gaan.

De milieubeschermers stellen twee vragen: Als de soort veilig is, waarom moeten we dan zoveel voorzorgen nemen? En als uit de studies blijkt dat de soort niet veilig is, wie is dan verantwoordelijk voor de ecologisch schade? Er zijn genoeg precedenten om die vragen te rechtvaardigen. In 1986 werden in Vietnam ‘gouden slakken’ ingevoerd als een bron van snelle winst. Met overheidsgeld werden verscheidene slakkenkwekerijen opgericht die de boeren miljoenen slakken leverden. De slak verspreidde zich razendsnel over het hele land en in 1994 werd de soort aansprakelijk gesteld voor de vernieling van ongeveer 20.000 hectaren rijstvelden. In 1996 werd de slak bestempeld als een ‘nationaal probleem’. Honderdduizenden mensen moesten worden gemobiliseerd voor de bestrijding van de gouden slakkenplaag. Net zo berucht was de keverplaag die ontstond met de invoering van een soort sierpalm aan het begin van de jaren 1990. Op de palmen kwamen ook insectenlarven voor die zich al snel ontwikkelden tot palmboomkevers. Die vernietigden al gauw honderden hectaren kokosbomen in de Mekongdelta. Entomologen moesten een soort parasitaire bij ontwikkelen om de kevers te vernielen.

Vele planten- en diersoorten zijn ingevoerd als versiering of als troeteldier, maar zijn een werkelijke bedreiging geworden voor de volksgezondheid, de ecologie en de economie. Een rapport van het Noordelijk Onderzoeksinstituut voor Aquacultuuronderzoek stelt dat de voorbije vijftig jaar meer dan twintig soorten zoetwatervissen, schaal- en schelpdieren zijn ingevoerd in Vietnam. Eén daarvan heeft zich aangepast aan de omgeving, maar de andere blijven bedreigend voor het milieu. In dezelfde periode zijn ook ongeveer twaalf soorten zoutwatervissen ingevoerd, vijf daarvan vormen nog altijd een bedreiging.

Voor wie de gevolgen van deze introducties moet ondergaan is de situatie nu niet beter dan tien jaar geleden. Nguyen Than, een 67-jarige boer uit de zuidelijke provincie Ben Tre in de Mekongdelta heeft zowel de gouden slakkenplaag als de keverplaag meegemaakt. Hij vindt het vreemd dat de overheid heel wat waarschuwingen heeft geformuleerd over de ongecontroleerde invoer van uitheemse soorten en hun verwoestende gevolgen voor de landbouw en het leefmilieu, maar dat zij niet de passende maatregelen heeft genomen tegen deze soorten.