Uitgekeken op president én oppositie

Hugo Chavéz, in 1998 verkozen als president en in 2000 met een overweldigende meerderheid herverkozen voor een ambtstermijn van zes jaar, lijkt nog niet zo snel uit het zadel te lichten. Dat suggereren twee enquêtes onder de bevolking. Datanánalisis, met managers die de oppositie genegen zijn, noteert dat een derde van de bevraagden erg anti-Chávez zou zijn terwijl een kwart van de bevraagden sterke voorstander van de president blijkt te zijn. Maar de grootste groep, 39 procent van de bevraagden, gaf aan dat ze geen van beide kampen steunde.

Een andere enquête door het bureau Hinterlaces bevestigt deze tendens: maar liefst 51 procent van de 1.900 bevraagden spraken zich voor de ene noch de andere partij uit. De Chavistas krijgen steun van 30 procent van de bevraagden, de oppositie van 19 procent.

De enquêtes peilen naar de mogelijk afloop van intussen drie jaar oude anti-Chávez-saga. De oppositie organiseerde massale petitieacties om stemmen te verzamelen voor een referendum over het aanblijven of aftreden van de president. Om dat door te drukken moet de petitie ondertekend zijn door een vijfde van het kiezerskorps of 2,4 miljoen mensen. Om het staatshoofd weg te krijgen, moeten meer mensen zich tegen hem keren in het referendum dan het aantal stemmen waarmee hij aan de macht kwam. De Nationale Verkiezingsraad is nog bezig met het verifiëren van de handtekeningen van de petities en zal midden februari aankondigen of er inderdaad voldoende voorstanders zijn om de referenda te laten plaatsvinden.

Chávez kon enkele jaren geleden nog rekenen op de steun van het gros van de bevolking. Maar een lijst van niet-ingeloste beloftes en maatregelen die tot bedrijfsvlucht geleid hebben, hebben zijn imago geen goed gedaan. Hij kreeg de voorbije jaren te maken met een poging tot staatsgreep en een zestig dagen durende staking. Enquêtes in 2002 en 2003 suggereerden dat tweederde van de bevolking zich tegen haar president gekeerd had.

Voor heel wat Venezolanen vormt de oppositie echter geen geloofwaardig alternatief, en dat verklaart de uitslag van de enquêtes. Hinterlaces organiseerde discussiegroepen met een derde van de bevraagden om hun motivatie beter te begrijpen. Directeur Oscar Schémel van Hinterlaces: Diegenen die de ene noch de andere partij steunen willen Chávez weliswaar niet, maar zien geen alternatief in de oppositie. Hun aantal neemt nog toe. Zij zien beide kampen strijden om de macht terwijl het beleidsvacuüm groeit. Ze willen overtuigende leiders, geen mensen die het verleden vertegenwoordigen want zo wordt de democratische oppositie gepercipieerd. Ze verwachten meer heil van nieuwe gezichten, mensen met nieuwe plannen en veel aandacht voor sociale maatregelen. Schémel heeft ook een verklaring voor de voorsprong van Chávez op de oppositie: Chávez gaat veel verder op vlak van sociale maatregelen, en de weifelaars zijn meer geneigd mee te gaan in zijn discours dan in dat van de oppositie.

Luis León, directeur van Datanánalisis, wijst op het ontbreken van een leider bij de oppositie die kan appelleren aan de aspiraties van de armste Venezolanen. Die zijn bijzonder hard getroffen door de socio-economische crisis in het land. De oppositie groepeert 27 partijen, waaronder de ooit invloedrijke Democratische Actie, de christen-democratische partij Copei en ongeveer 40 burgerorganisaties.

Meer dan de helft van de 25 miljoen Venezolanen leeft volgens officiële bronnen in armoede. Eén vijfde van de actieve bevolking is werkloos. Een inflatie van meer dan 30 procent heeft de koopkracht van de mensen danig aangetast. Een goede voedingsbodem dus voor een sterke oppositie, maar dit kamp wordt eerder beschouwd als een kracht uit het verleden dan een effectieve vernieuwer. Chávez speelt hier op in door sinds midden van vorig jaar een aantal campagnes te lanceren die de armen vooruit moeten helpen: alfabetiseringscampagnes, gezondheidszorg in de krottenwijken, voedselsubsidies en een bredere toegang tot universitaire studies. Dergelijke vormen van populisme hebben op korte termijn altijd veel steun gegenereerd voor het bewind. Het levert de president volgens de recente enquêtes geen windeieren op, aldus politieke analist Armando Durán.