Turkije sluit steeds meer Koerdische jongeren op

Sinds 2006 is de Turkse antiterrorismewetgeving ook van toepassing op jongeren vanaf vijftien jaar, en daar maakt de overheid volop gebruik van in het woelige oosten van het land. Neem nu Engin Tekin. De Koerdische jongen is amper zeventien en moet misschien de volgende vijftig jaar van zijn leven in de gevangenis doorbrengen. Hij werd in oktober opgepakt bij een betoging. Tekin wordt ervan beschuldigd stenen te hebben geworpen naar de politie, explosief materiaal te hebben gebruikt en privé-eigendom te hebben beschadigd. Ook lidmaatschap van een verboden organisatie staat op de lijst met aanklachten tegen Tekin. Dat laatste punt alleen al kan Tekin een gevangenisstraf van zeven jaar opleveren.

Verboden vlag

De Turkse overheid nam de Koerdische jongeren in het vizier na de rellen die in maart 2006 de overwegend Koerdische stad Dyarbakir op haar kop zetten. Betogers en ordediensten raakten slaags na de begrafenis van veertien leden van de Koerdische rebellenbeweging PKK, die in Diyarbakir veel steun geniet. De rellen hielden vier dagen aan. Er werden vijf jongeren neergeschoten; één jongen stierf nadat zijn hoofd verbrijzeld was.
Twee maanden later oordeelde het Turkse Hooggerechtshof dat een antiterrorismewet uit 2005 ook kon worden toegepast op jongeren vanaf vijftien jaar. Ook de interpretatie van de wet werd aangepast. Voortaan gelden ook mensen die opstappen in een betoging van een verboden organisatie, de vlag van die organisatie dragen of de ideeën ervan verspreiden, als terroristen.
Volgens Canan Atabay, de vertegenwoordiger van de Balie van Diyarbakir bij de Europese Unie en het VN-Kinderfonds Unicef, heeft de Turkse overheid het vooral op Koerdische jongeren gemunt. Kezban Yilmaz, een andere advocate uit Diyarbakir, wijst op de veel hardere straffen die Koerdische jongeren boven het hoofd hangen. “Voor een jongere die in Istanbul wordt opgepakt tijdens een betoging, gelden de wetten die betogingen en openbare bijeenkomsten regelen. Jongeren in Diyarbakir die gearresteerd worden bij een betoging, zullen er ook van beschuldigd worden propaganda te maken voor een terroristische organisatie of er deel van uit te maken”.

Zware straffen

“Op de verschillende misdrijven staan aparte straffen. Als je die optelt, kom je snel uit bij zware straffen. Jongeren die deelnemen aan verboden vieringen van het Koerdische Nieuwjaar en daarbij gearresteerd worden, worden doorgaans veroordeeld tot een straf van 13 tot 28 jaar.” Volgens Kezban, die de verdediging van Tekin op zich heeft genomen, worden er ook jongeren gearresteerd die niet meer hebben gedaan dan een V-teken maken, Koerdische liedjes zongen, of toevallig in een betoging terechtkwamen.
Kezban ziet er een strategie in om de Koerdische samenleving murw te maken. “Kinderen opsluiten en het contact met hun gezin verbieden krijgt de hele familie op de knieën. Het doelwit van de repressie is de hele Koerdische samenleving.”
De gearresteerde kinderen worden meestal veroordeeld op basis van getuigenissen van agenten en videobeelden. Amper 1 procent van de beklaagden wordt vrijgesproken. Canan, die zestig zaken heeft behandeld sinds 2008, zegt dat de rechter slechts één zaak afblies omdat er geen beelden waren en hij de getuigenissen niet overtuigend vond.

Onmenselijke omstandigheden

Volgens het Initiatief Gerechtigheid voor Kinderen, een Turkse organisatie die zich verzet tegen willekeurige aanhoudingen en de bestraffing van jongeren, worden veel Koerdische jongeren in onmenselijke omstandigheden vastgehouden. Bewakers schelden hun jonge gevangenen uit, soms zitten er insecten of glas in hun eten en de cellen worden nauwelijks verlucht. Ouders worden gehinderd hun kinderen studiemateriaal te bezorgen. In de Koerdische stad Adana zijn er ook bewijzen van folteringen.
Nadat het Kinderrechtencomité van de Verenigde Naties eerder dit jaar een reeks vragen over de kwestie had overgemaakt aan de Turkse regering, werkte die drie amendementen op de antiterrorismewet uit, die nu in het parlement besproken worden. Maar er wordt niet geraakt aan de omstreden bepalingen die het makkelijk maken jongeren als terroristen te bestempelen of aan de lange straffen die kunnen worden uitgesproken. Andere wijzigingen zullen volgens Atabay weinig uithalen. “De regering stelt bijvoorbeeld voor jonge verdachten door jeugdrechtbanken te laten berechten. Maar slechts 15 van de 81 grote steden in Turkije hebben dergelijke rechtbanken.”