Tuinarchitecte en restaurateur samen op cursus tegen racisme

“We waren in Virton om de zonsverduistering te zien. Mijn vriendin ziet er Aziatisch uit, en iemand roept naar mij “héy, sex à gogo”, en hij wil een high five met me doen. Ik heb fuck you geroepen en we zijn bijna beginnen vechten. Een andere keer op Werchter zei een meisje dat voor ons stond ‘dat stinkt hier’, en twee minuten later riep iemand ‘Vietnamese loempia’. Ik werd razend.” Antiekrestaurateur Bertin vindt het een “wreed belachelijke” reactie van zichzelf. Maar, hoe moet je dan wél reageren?

De leeftijd van de dertien deelnemers in het vormingscentrum in Tienen varieert van 23 tot 54. Ze hebben uiteenlopende beroepen. Sommigen komen uit Tienen zelf, maar er zijn ook deelnemers uit Antwerpen, Brussel en Leuven. Maar met de vraag hoe ze moeten reageren op racistische opmerkingen, zitten ze bijna allemaal.

“Ik heb geen taal om te reageren”, zegt Lieve, een 54-jarige opvoedster voor mentaal gehandicapten. “Vroeger ging ik al op voorhand in de verdediging, wou ik voorkomen dat mensen iets fouts zouden zeggen. Maar toen is mijn dochter op vakantie beroofd, en ze durfde mij bijna niet zeggen dat het door een zigeunerin was.”

“Altijd vergoelijken is geen goede methode”, zegt ook lesgeefster Liana. “Als je ergens heel sterk tegenin gaat, bereik je vaak het tegenovergestelde. Dat geldt vooral bij mensen die op het randje van racisme zitten. Wat je dan tegen hen zegt, komt over als een beschuldiging. In plaats van bondgenoten worden ze dan vijanden.”

“Als Bertin fuck you zegt, is de boodschap duidelijk, maar tegelijk de kans groot dat die persoon volgende keer hetzelfde zegt. Een betere strategie is op zoek te gaan naar wat erachter zit.”

“Ik heb van een collega een tactiek geleerd”, zegt Diana, een diversiteitsconsulente uit Leuven. “Stel dat iemand zegt ‘het zijn allemaal profiteurs’. Dan kan je vragen wie dat zegt. ‘De mensen’? Of neem je zelf de verantwoordelijkheid voor die uitspraak - zegt jij ‘ik vind het allemaal profiteurs’? Dan raak je af van die vrijblijvende uitspraken.”

“Soms helpt het om feiten te checken”, reageert Lieve, de opvoedster uit Holsbeek. “Iemand zei mij eens dat een bepaalde familie van buitenlandse afkomst 60.000 oude Belgische frank kindergeld kreeg. Ik dacht toen ook ‘amai, da’s wel veel’. Maar ik ben dat toen gaan navragen bij een vriend die bij het OCMW werkt. En dat kan dus gewoon niet waar zijn.”

“In theorie is het heel makkelijk niet vanuit je gevoel te reageren, maar het gebeurt altijd op een ogenblik dat je het niet verwacht”, werpt bejaardenhelpster Faty op. “En sommige jongeren zijn niet assertief of mondig genoeg, terugslaan kan de enige mogelijke reactie zijn voor hen”, zeg Hamid, die zelf met allochtone jongeren werkt.

Het is duidelijk: pasklare antwoorden om overal toe te passen, kan ook deze cursus niet bieden. Liana kondigt wel aan dat de volgende, laatste sessie concrete cases van de deelnemers willen naspelen. Daarbij zullen ze dan verschillende reactiemethoden uittesten.

Liana: “Er zijn heel uiteenlopende redenen waarom mensen racistische uitspraken doen. Sommigen herhalen alleen wat ze ergens hebben gehoord. Anderen voelen zichzelf altijd geviseerd. Nog anderen zijn slachtoffers die echt een slechte ervaring hebben gehad, en er zijn nog veel meer categorieën. Als je weet waar het vandaan komt, kan dat een basis te zijn voor hoe je ermee omgaat. En of je überhaupt wil reageren. Probeer ook probeer de wereld niet te veranderen in tien minuten. Als je met je reactie kan bereiken dat iemand gaat nadenken, dan heb je al veel bereikt.”

Tuinarchitecte Maite is alvast erg tevreden over de eerste twee avonden. “Ik had nog nooit zo stilgestaan bij de mechanismen achter racisme. Dit doet vensters opengaan.” (ADR/PD)

Praktisch

• Er zijn nog enkele plaatsen vrij voor de cursus ‘omgaan met racisme’ die op 3 mei start in Lokeren . Het zijn opnieuw drie avonden: 3, 10 & 17 mei. Deze cursus kost 6 euro per persoon, met minstens 8 en maximaal 16 deelnemers. Hij gaat uit van Kerkwerk Multicultureel Samenleven in samenwerking met Vormingplus Waas-Dender.
• Na de zomer start een nieuwe reeks, waaronder zeker twee cursussen in Antwerpen.
• Cursussen in open aanbod kosten normaal gezien 25 euro per persoon. Soms legt een medeorganisator bij, zoals Vormingplus. De cursussen bestaan al zeven jaar en er zijn er gemiddeld een vijftal per jaar.
• Kerkwerk Multicultureel Samenleven maar ook het Centrum Gelijke Kansen organiseren ook antiracismecursussen op vraag en op maat van organisaties
• Alle info: tel. 02-502.11.28, mail naar kms@kms.be, of surf naar www.kms.be