Tsjechië reageert verdeeld op verlies raketschild

De neoliberale regering-Topolanek, die in mei viel na een motie van wantrouwen, had de bouw van het raketschild altijd fel verdedigd. “Dit is geen goed nieuws voor Tsjechië, voor de Tsjechische vrijheid en onafhankelijkheid”, reageerde Topolanek op het nieuws. “We komen zo in een positie waarin we niet stevig verankerd zijn in een partnerschap, veiligheid en alliantie, en dat is een zekere bedreiging.”  De voormalige minister van Buitenlandse Zaken Karel Schwarzenberg uit het het kabinet-Topolanek zei dat de Amerikaanse beslissing een “goedkope” geste naar Rusland was.
Jiri Paroubek, de leider van de Sociaal-Democraten, omschreef het nieuws dan weer als “een overwinning voor de Tsjechische bevolking”. Hij voegde daaraan toe dat “nu duidelijk word wat wij al drie jaar lang zeggen: dat er geen nood is aan een Amerikaans raketschild.”

Brief

Schwarzenberg en de voormalige Tsjechische president Vaclav Havel behoren tot de groep prominenten die deze zomer een brief ondertekenden aan de Amerikaanse president Barack Obama. Daarin waarschuwden ze voor de gevaren van een te vriendelijke houding tegenover Rusland. De brief kreeg veel aandacht in Oost-Europa, maar werd daarbuiten nauwelijks bekend. De auteurs voerden aan dat het raketschild een “symbool van de Amerikaanse geloofwaardigheid” geworden was, en dat beslissingen over het schild “een significante impact op de toekomst van de transatlantische relaties” zouden hebben.
“De ODS-partij van Topolanek vreest dat ze de verkiezingen zullen verliezen en ze proberen de boodschap uit te sturen dat een stem voor de sociaal-democraten gelijkstaat aan een stem voor een communistisch bestuur onder Russisch juk”, zegt Petr Gocev, onderzoeker aan de Praagse School voor Economie. “Enkel een stem voor de ODS is dan een garantie op vrijheid.”
 
Sommige Tsjechische media zinspelen regelmatig op het idee dat een netwerk van Russische spionnen de ontwikkelingen in het land sturen via contacten met politici en niet-gouvernementele organisaties. Andor Sandor, voormalig chef van de Tsjechische militaire inlichtingendiensten, zei in een interview dat de Russen “het politieke beslissingsproces proberen te beïnvloeden via de publieke opinie”, en dat “burgerverenigingen zelf niet beseffen dat ze banden hebben met Russische spionnen.” Iets gelijkaardigs staat zwart op wit in het jaarrapport van de inlichtingendiensten te lezen: “Rusland deed er alles aan om de bouw van een Amerikaanse basis in Tsjechië te voorkomen”, en “Russische agenten proberen hun belangen in Tsjechië ook via politici te behartigen” op een manier die “aan de oude Sovjetpraktijken doet denken”.

Hypocriet

De linkse partijen verdenken de inlichtingendiensten ervan dat ze zich voor de kar van het ODS laten spannen. Ook de verschillende actiegroepen noemen de beschuldigingen larie. “Daar gaan we weer”, is de reactie van Jan Neoral, oprichter van de Alliantie van Burgemeesters tegen de Radar. “Het is zo stom dat het zelfs geen antwoord waard is. Ik voer al drie jaar campagne tegen de radar, uit eigen overtuiging, en met mijn eigen geld.”
Ook Jan Bednar van het initiatief “Nee tegen de Basis” ontkent de aantijgingen en spreekt over hypocrisie. “Er zijn hier ook agenten van andere geheime diensten, met name de CIA. Het is vreemd dat er enkel over Russische agenten gepraat wordt.” Bednar wijst erop dat “er nog geen enkel bewijs geleverd is dat Russische agenten invloed hadden op de organisaties.”
“De antiradarbeweging is er altijd van beschuldigd geweest de Russische belangen te dienen als naïeve idioten”, zegt Gocev. “Dat werkt natuurlijk. De anti-Russische sfeer heerst onder de bevolking sinds de bezetting in 1968, en het is makkelijk daar gebruik van te maken.”