Tsjadische oliemiljoenen dreigen weg te sijpelen

Miljarden dollar aan inkomsten vallen buiten de afspraken om de olieopbrengsten transparant te beheren; de regering heeft niet de capaciteit om al het geld goed te besteden en Tsjaad blijft worstelen met mensenrechtenproblemen en de regels van de rechtsstaat, zegt Ian Gary van Catholic Relief Services, één van de auteurs van het rapport ‘Chad’s Oil: Miracle or Mirage’. We maken ons zorgen dat de doelstellingen in verband met armoedebestrijding niet worden gehaald.

Het Tsjadische olieverhaal begon met een omstreden project om de olie met een 1.000 kilometer lange pijpleiding via Kameroen naar afnemers buiten Afrika te transporteren. De 3,7 miljard dollar die voor de pijpleiding en de bijhorende installaties nodig was, kwamen enkel bij elkaar doordat de Wereldbank over de brug kwam met een lening van 292,2 miljoen dollar. De Europese Investeringsbank stelde 144 miljoen dollar ter beschikking. Dat schepte bij de grote investeerders - de Amerikaanse bedrijven ExxonMobil en Chevron en de Maleisische staatoliemaatschappij Petronas - het nodige vertrouwen om aan de slag te gaan in het riskante land.

Medewerkers van de Wereldbank maken zich sterk dat het project de armoede in het land zal helpen bestrijden. De Tsjadische overheid zou de komende 25 jaar minstens 80 miljoen dollar per jaar verdienen aan de uitvoer van olie. Daardoor zou het overheidsbudget van het straatarme land met 45 à 50 procent stijgen.

Tegenstanders wezen op de corruptie in Tsjaad en de ecologische schade en sociale conflicten die het project kan veroorzaken. De Wereldbank zette haar zin toch door, maar legde de Tsjadsiche overheid strenge voorwaarden die ervoor moesten zorgen dat de inkomsten transparant zouden worden beheerd en dat het leeuwendeel voor armoedebestrijding zou worden ingezet. De naleving van die regels wordt gecontroleerd door een comité van toezicht waarin ook burgerorganisaties zetelen. Volgens de Wereldbank heeft de Tsjadische regering ermee ingestemd 80 procent van de netto opbrengst van het project uit te geven aan onderwijs, gezondheidszorg, sociale voorzieningen en plattelandsontwikkeling. Vijf procent gaat naar regionale ontwikkeling in de regio’s waar de olie wordt bovengehaald, en tien procent wordt opzijgezet voor de komende generaties.

De pijpleiding is sinds november 2003 in gebruik; ze pompt nu dagelijks ongeveer 225.000 vaten olie naar Kameroen. De auteurs van het rapport geven toe dat het project heeft geleid tot een snelle groei van de oliesector in Tsjaad. Maar de regels die de Wereldbank oplegde, gelden niet voor de olie die gewonnen wordt buiten de eerste drie olievelden die uitgebaat worden door het consortium tussen ExxonMobil, Chevron en Petronas. Buitenlandse oliemaatschappijen zijn ijverig op zoek naar nog meer olievoorraden. ExxonMobil is van plan tegen eind 2005 of begin 2006 al olie boven te halen uit nieuwe velden in Tsjaad.

De inkomsten uit die nieuwe velden en de toekomstige heffingen op de olieproductie vallen niet onder het toezicht en de afspraken over transparantie en goede besteding, schrijven de auteurs van het rapport. En die winsten kunnen spoedig de inkomsten uit oorspronkelijke project in de schaduw stellen.

Zelfs over de naleving van de afspraken in verband met het eigenlijke project, zijn er grote twijfels. Volgens verscheidene onderzoeken behoort de Tsjadische regering tot de meest corrupte regimes ter wereld. Het lijkt er ook op dat de regering de bonus van 4,5 miljoen dollar die ze ontving na de ondertekening van de overeenkomst met het consortium, gebruikt heeft voor de aankoop van wapens om rebellen in het noorden van het land te lijf te gaan.

Het project is sterk afhankelijk van de politieke wil van de regering om de rechtsstaat te respecteren, instellingen te ontwikkelen die rekenschap afleggen en de democratie te bevorderen, zegt Nikki Reisch van het Bank Information Center, de tweede niet-gouvernementele organisatie die meewerkte aan het rapport. Transparantie is essentieel om toezicht te kunnen houden, maar is op zich niet voldoende. Ook de betrokken bedrijven kunnen beter doen, vinden de auteurs van het rapport. Belangrijke afspraken tussen de bedrijven en de regering zijn geheim en kunnen dus niet gecontroleerd worden. (PD/ADR)

http://www.catholicrelief.org/get_involved/advocacy/policy_and_strategic_issues/oil_report.cfm