Terugkeer ver weg voor vluchtelingen uit Zuid-Waziristan

Het Pakistaanse leger begon in oktober aan een offensief in Zuid-Waziristan, het belangrijkste bolwerk van de Pakistaanse taliban en Al Qaeda in Pakistan. De zware gevechten en de dreiging van nog meer geweld heeft intussen een groot deel van de zowat vijfhonderdduizend bewoners van de bergachtige streek doen vertrekken.
De meeste vluchtelingen hebben onderdak gezocht in de steden en dorpen van Dera Ismail Khan en Tank, nabijgelegen gebieden waar niet wordt gevochten. De Pakistaanse overheid en de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR waren enigszins voorbereid op de vluchtelingenstroom. Het offensief was al lang op til, en eerdere acties van het leger deden al vanaf mei tienduizenden mensen uit Zuid-Waziristan wegvluchten.

Geld in plaats van voedselhulp

Ontheemden die zich laten registreren, krijgen zes maanden lang een uitkering van 5000 roepie (41 euro). De Pakistaanse overheid is er intussen achtergekomen dat voedselhulp in dergelijke gevallen voor onoverkomelijke logistieke problemen zorgt. De vluchtelingen krijgen ook kookgerei, dekens, slaapmatten. Het UNHCR verstrekt ook tenten, al zijn die meestal nog niet meteen nodig. Veel vluchtelingen worden opgevangen bij verwanten of vrienden van verwanten, maar dat kan niet onbeperkt.
De veertiger Habib-ur-Rehman Mehsud woont nu met zijn vrouw en vijf kinderen, zijn moeder, twee broers en hun gezinnen bij Saif-ur-Rehman Mehsud, een broer die in Dera Ismail Khan leeft. Ze mogen er een maand blijven. Veel andere bewoners van de streek zijn niet geneigd de vluchtelingen te helpen of hen zelfs huizen te verhuren. De huurprijzen zijn ook door het dak gegaan sinds de aankomst van zoveel vluchtelingen.

Slechte naam

“De naam van onze stam – Meshud - is een probleem”, zegt Habib-ur-Rehman. De voormalige leider van de Pakistaanse taliban, Hakimullah Mehsud, behoorde net als zijn eveneens overleden opvolger Baitullah Mehsud ook tot de grote Pathaanse stam. “De mensen hier denken dat we ook strijders zijn”, zegt Habib-ur-Rehman. 
Maar dan tienduizend vluchtelingen uit Zuid-Waziristan zijn naar het aangrenzende Noord-Waziristan getrokken. Die streek is veel onveiliger, waardoor er ook bijna geen hulporganisaties actief zijn en vluchtelingen er niet geregistreerd worden.
Het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de VN schat dat er in heel Pakistan nog bijna een miljoen mensen ontheemd zijn. De grootste groep komt uit de Swatvallei, waar de regering in april vorig jaar een groot offensief lanceerde tegen de Pakistaanse taliban. De islamistische milities werden grotendeels uit het gebied verdreven, waardoor een aanzienlijk deel van de twee miljoen vluchtelingen intussen kon terugkeren.
Experts vrezen dat het Pakistaanse leger het veel moeilijker zal krijgen in Waziristan. De bewoners zijn extreem conservatief en hebben de reputatie vechtersbazen te zijn die zich nooit overgeven. Grote delen van het bergachtige gebied zijn moeilijk toegankelijk, waardoor het zich goed leent voor een guerrillaoorlog. De taliban zouden er ook kunnen rekenen op vijftien- tot twintigduizend gewapende aanhangers, al is de kern van echte strijders veel kleiner.