"Terreurvrije investeringen" als alternatief voor oorlog tegen Iran?

“Divest Iran”, zo heet de campagne die op het getouw werd gezet door het Centre for Security Policy (CSP), een denktank van neoconservatieve haviken. Volgens het CSP bestaat tussen 15 en 23 procent van de beleggingsportefeuille van de 100 belangrijkste pensioenfondsen in de Verenigde Staten uit investeringen in “bedrijven die zaken doen met landen die het internationale terrorisme steunen.” Meestal gaat het daarbij om Iran.
Het initiatief lijkt op de campagne in de jaren 80 om investeringen in het Zuid-Afrika van de apartheid te verbieden. Opmerkelijk is dat sommige van de voorstanders van een investeringsverbod tegen Iran vijfentwintig jaar geleden in de regering van president Ronald Reagan tegen het economische isolement van Zuid-Afrika waren. Dat geldt onder meer voor CSP-voorzitter Frank Gaffney Jr, die onder Reagan een tijdje vice-minister van Defensie was.
Het idee om investeringen in Iran te verbieden is intussen opgepikt door parlementariërs die een directe militaire confrontatie met Teheran willen vermijden. De Democratische volksvertegenwoordiger Tom Lantos heeft een wetsvoorstel ingediend om pensioenfondsen beperkingen op te leggen voor investeringen in firma’s die op hun beurt investeren in de Iraanse energiesector.
Ook in de parlementen van de VS-staten Florida, New Jersey en Californië circuleren voorstellen om pensioenfondsen ertoe te dwingen investeringen in bedrijven die zaken doen met Iran van de hand te doen. In Missouri kreeg het pensionfonds van de ambtenaren de opdracht alle aandelen te verkopen van bedrijven die zaken doen met Iran, Noord-Korea, Syrië en Sudan.
Tegenstanders van de strategie waarschuwen dat het terugtrekken van investeringen het internationale diplomatieke offensief om Iran te isoleren wel eens zou kunnen verstoren. “Het zijn Europese en Aziatische bedrijven die hiervan het slachtoffer zouden worden”, zegt William A. Reinsch van de National Foreign Trade Council in de New York Times, “We stoten hiermee de landen voor het hoofd waarvan we willen dat ze met ons samenwerken.”

Pensioenfondsen

In Missouri bijvoorbeeld mogen de pensioenfondsen bijvoorbeeld geen aandelen meer hebben in de Brits-Nederlandse energiereus Shell, het Franse Total, het Italiaanse ENI, het Russische Gazprom, het Duitse Siemens, het Chinese Sinopec en China National petroleum. Zonder steun van die landen kunnen de VS moeilijk druk uitoefenen op Iran.
In februari schrapte een federale rechter een wet van de VS-staat Illinois die investeringen in Sudan wilde verbieden. De argumentatie luidde dat de wet de beleidsruimte van de federale regering inzake buitenlandse politiek inperkte.
Bedrijven in de Verenigde Staten mogen niet rechtstreeks zaken doen met Iran. Veel van de handel met Iran loopt dan ook over het Arabische Emiraat Dubai. De regering van de Amerikaanse president Bush heeft buitenlandse bedrijven en de regeringen van China, India, Pakistan en Maleisië gewaarschuwd voor sancties wanneer ze blijven zaken doen met het regime van de ayatollahs. Tot concrete acties die de relatie met de bondgenoten kunnen verstoren is het nog niet gekomen.