Super-TBC bedreigt Afrika

XDR-TB is een extreme vorm van de gekende variant ‘multidrug resistant TB’ (MDR-TB). Die vorm van tuberculose is resistent tegen minstens twee van de belangrijkste geneesmiddelen, ook wel eerstelijns geneesmiddelen genoemd. XDR-TB is bovendien resistent tegen verschillende tweedelijns geneesmiddelen.
Volgens de WHO hebben wereldwijd al 41 landen gevallen van XDR-TB gerapporteerd. In Afrika gaat het om Mozambique en Zuid-Afrika, dat het ergste getroffen is. In 2006 rapporteerde het ministerie van Volksgezondheid er 419 gevallen en dat aantal groeit snel. In het eerste kwartaal van 2007 werden al 391 besmettingen opgetekend.
Dat slechts twee Afrikaanse landen de ernstige vorm van TBC rapporteren, wil volgens Mario Raviglioni van de WHO niet zeggen dat de ziekte niet voorkomt in de rest van het continent. “We weten niets van de situatie in de meeste Afrikaanse landen omdat daar simpelweg geen labo’s voorhanden zijn die XDR-TB kunnen opsporen,” zegt hij. “We kunnen onmogelijk de verspreiding van de ziekte in die landen inschatten.”
Raviglioni vindt dat in de arme landen snel labo’s opgezet moeten worden, zeker in de landen waar tuberculose op een grote schaal voorkomt. “Het is cruciaal dat we meer efficiënte en betrouwbare manieren vinden om de ziekte op te sporen, zodat we mensen snel kunnen behandelen en voorkomen dat de ziekte zich verder verspreidt.”
Ook opleiding en bewustmaking spelen daarbij een grote rol. “Tuberculosepatiënten moeten zich bewust zijn van de gevaren als ze hun behandeling niet goed opvolgen”, zegt Thami Mseleku, directeur-generaal van het Zuid-Afrikaanse ministerie voor Volksgezondheid. Het feit dat patiënten hun behandeling niet volledig afronden, is één van de grote oorzaken voor het ontstaan van resistente varianten.
“Het is ook belangrijk om het stigma rond hiv/aids aan te pakken”, zegt Mseleku. Veel mensen willen zich niet laten testen op TBC omdat ze niet met hiv/aids geassocieerd willen worden.”
TBC komt er veel voor onder aidspatiënten, omdat hun verzwakte immuunsysteem kansloos is tegen de ziekte. Meer dan zestig procent van de aidspatiënten in sub-Sahara Afrika lijdt aan TBC.
Giorgio Roscigno van de Foundation for Innovative Diagnostics (FIND) pleit naast betere labo’s en opleiding ook voor betere medicatie. “De geneesmiddelen die momenteel gebruikt worden om TBC aan te pakken, zijn de voorbije veertig jaar nauwelijks verbeterd, en het vaccin is zelfs tachtig jaar oud. We kunnen het probleem niet oplossen zonder een betere behandeling.”
Er is ook goed nieuws. “Op dit moment zijn er zeven kandidaat-geneesmiddelen die in de eerste fase van klinische tests komen”, zegt Roscigno. “Twee daarvan kunnen interessant zijn om resistente tuberculosevarianten te genezen.”
Maar er is geen tijd te verliezen. “We moeten ten allen prijze vermijden dat de resistente vormen de plaats innemen van de huidige TBC-varianten. Het worst case scenario is dat de resistente vormen de norm worden en zelfs nog meer resistent worden tegen geneesmiddelen. We moeten nu de kraan dichtdraaien en een totale ramp vermijden.”