Stuwdam zorgt voor spanningen in Paraguay

Midden juli besliste de Entidad Binacional Yacyretá (EBY), een commissie die Argentinië en Paraguay samen in het leven riepen voor het beheer van de dam op de rivier de Paraná, om het waterpeil tot 78,5 meter boven de zeespiegel te laten stijgen. Dat is 70 centimeter meer dan de vorige limiet en doet het water in de Paraná aanzwellen.
Op de oevers van deze rivier ligt de stad Encarnación, in het uiterste zuidoosten van Paraguay. Voor Encarnación zijn aanvullende infrastructuurwerken gepland om de gevolgen van stuwdam voor bevolking en milieu op te vangen. Het plan, dat nog niet is voltooid, voorziet in de verhuizing van 4.000 gezinnen. Het ergst getroffen door het stijgende waterniveau in de Paraná is het laaggelegen zakendistrict van de stad, waar zo’n 1.000 winkeliers en straatventers handel drijven.
Een Paraguayaanse rechter gaf de Federatie van Betrokkenen bij de Yacyretá-dam in Itapúa en Misiones (FEDAYIM) gelijk in beroep en beval een daling van het waterpeil. Maar in Argentinië verklaarde een andere rechter, op verzoek van de EBY, de uitspraak onbevoegd omdat de dam binationaal is. Het gerechtelijk dispuut sleept nog aan.
Onverantwoord
Argentinië vraagt dat de werken aan de stuwdam zo snel mogelijk voltooid worden, om het energietekort in het land te temperen. De waterkrachtcentrale levert momenteel 14 procent van de Argentijnse elektriciteit, maar dat aandeel zal tot een vijfde oplopen als de turbines van de dam op volle toeren draaien.
De nieuwbakken Paraguayaanse president Fernando Lugo, die vandaag (vrijdag) aantreedt, nam het in een verklaring op voor de plaatselijke gezinnen en handelaars en noemde de beslissing van huidige Paraguayaanse autoriteiten om het waterpeil in de dam te verhogen “onverantwoord”. Lugo vroeg de Argentijnse president Cristina Fernández het waterniveau te laten zakken, maar het is onduidelijk of ze hier op in zal gaan.
Volgens lokale experts verbruikt Paraguay slechts 5 procent van de stroom die de Yacyretá-dam opwekt en wordt de rest aan Argentinië verkocht voor een derde van de marktprijs. Dat is volgens Lugo het resultaat van een oneerlijke overeenkomst tussen beide landen. Hij heeft aangekondigd dat hij de prijs die Argentinië betaald, zal heronderhandelen.
De EBY hoopt het Yacyretá-project in 2009 rond te krijgen, wanneer het water in de stuwdam tot 83 meter zal reiken en de jaarlijkse maximumcapaciteit 19.500 gigawattuur is. Dat betekent dat er een 55.000 hectaren extra zullen onderlopen, bovenop de 110.000 hectaren die al blank staan door de bouw van de dam. Tachtig procent van het ondergelopen land ligt aan de Paraguayaanse zijde van de grens.
Corruptie
Met het stijgen van het waterpeil neemt ook de bezorgdheid van de lokale bewoners toe. “Niemand werd gewaarschuwd toen het peil werd verhoogd”, verklaart Eugenio Medina, die al 22 jaar lang een eetkraampje uitbaat op minder dan honderd meter van de oevers van de Paraná. “Vooral de vervuiling baart ons zorgen, nu latrineputten ondergelopen zijn. Ze zouden ons een nieuw onderkomen geven, maar we weten niet waar of wanneer.”
Wie zijn huis of werkplaats moet verlaten, heeft recht op een vergoeding van 2.700 euro, uitbetaald in twee schijven. Maar voorlopig hebben weinigen hebben de eerste betaling ontvangen, aldus handelaar Bonifacio Sánchez.
De bouw van de Yacyretá-dam ging in 1979 van start. Het aanvankelijke kostenplaatje van 1,7 miljard euro heeft met het verstrijken van de tijd 10 miljard euro overschreden, wat volgens vele critici wijten is aan corruptie.