Stefaan Anrys doorkruist Zuid-Afrika

Stef Anrys licht op FM Brussel zijn Roadmovie in Zuid-Afrika toe.
Je werkt daarvoor samen met een Zuid-Afrikaan?
Ik heb een Zuid-Afrikaanse journaliste ontmoet bij mijn vorige reis daar, een anchor uit de Westkaap, en we gaan samen van Kaapstad tot in Johannesburg rijden met de auto en elke dag mensen opzoeken - hoge piefs en gewone mensen in townships, het platteland en in steden - en hun leven proberen volgen, filmen en op MO.be plaatsen.
Elke dag een verslag?
Wel, hopelijk krijgen we ook alles doorgestuurd. We maken elke dag minstens één video voor MO.be, elke dag verschijnt er ook een actuele vraag over Zuid-Afrika, bijvoorbeeld: zijn de mensen beter af na zoveel jaren ANC? Daar laten we een expert -een grote naam uit Zuid-Afrika- en iemand uit België op antwoorden. Daarnaast maken we ook blogteksten die een beetje het verhaal schetsen van die dag.

Het ANC, dat is Nelson Mandela?
Dat is Nelson Mandela, onder andere, hij was de eerste president bij de democratische verkiezingen, en is dan opgevolgd door Mbeki. Mbeki werd dan bijna afgezet door de kandidaat van het ANc, die het nu waarschijnlijk zal halen: Jacob Zuma. De mensen stemmen eigenlijk voor een partij, de partij heeft al zijn eigen presidentskandidaat afgevaardigd. Dus als het ANC wint, dan is Zuma de nieuwe president.
Het ANC staat nog altijd voor de anti-apartheidspartij?
Ja, de split tussen blank, zwart en coloured, is nog altijd aanwezig. De oppositiepartij, de democratische alliantie, die is nog altijd overwegend wit. De split is er nog wel, hoewel er in bepaalde milieus, zoals privéscholen, een mengeling is: je hebt een nieuwe zwarte middenklasse die het zeker even goed, soms beter stelt dan de blanken van vroeger.
Zijn alle kandidaten zwart in het ANC?
Nee, het ANC is geen uitsluitend zwarte partij. Maar het is de grootste partij, blanken zijn een heel kleine minderheid in Zuid-Afrika. De vraag is of het ANC wint met een volstrekte meerderheid of een gewone meerderheid en wat kunnen ze dan doen in het parlement.
We herinneren ons enkele jaren geleden nog een soort klopjacht op de blanke grootgrondbezitter? Hoe is dat verder geëvolueerd?
Dat is de zogenaamde land reform. Er is enorm veel gebeurd, er is veel land en economische macht overgeheveld naar zwarten op een vredevolle manier. Dat is een van de grootste realisaties van het ANC: ze hebben dat zonder revolutie en bloedvergieten kunnen uitvoeren. Dat is echt een opsteker voor het land.
Die land reform zit nu wel een beetje in een doodlopend straatje omdat er veel geld voor nodig is. Er moet grond worden gekocht van de huidige grondbezitters om het dan over te hevelen en te verkopen aan zwarten. Het is heel anders dan in Zimbabwe: het wordt niet afgepakt, het wordt gekocht, maar daarvoor is heel veel poen nodig.
Bedoel je dat met ‘Wordt Zuid-Afrika een tweede Zimbabwe’?
De vragen die we stellen zijn zeer eenvoudige vragen en een beetje provocatief, ik denk niet dat het zover komt, zeker niet. Maar dat is wel het spookbeeld dat sommige blanken ophouden: het gaat dezelfde kant uit.
Men is wel bang voor het moment waarop Nelson Mandela sterft: wat zal dat dan geven? Zal dat een clash geven tussen de bevolkingsgroepen? Mandela is wel al van een voorplan verdwenen, heel bewust ook, maar hij blijft soms toch de saus en hetgeen het land samenhoudt. Zuma is ook wel een volksman, maar heeft een zeer linkse stempel, hoewel dat ook niet helemaal klopt.
Als je al weet dat Zuma verkozen wordt, waarom vertrek je dan nog?
Wat we eigenlijk willen doen is niet zozeer een puur kiesverslag, maar eerder een stand van zaken opmaken doorheen de ogen van mensen in Zuid-Afrika. Waar staan we? Veel mensen hadden 15 jaar geleden geen water en elektriciteit maar wonen nu in een deftig huis.
Er zijn 2,5 miljoen huizen gebouwd voor de mensen, één derde van de gezinnen leeft van een sociale uitkering, dat is hallucinant en dat kost ook handenvol geld. Dus als de economie bergaf gaat, wordt dat niet simpel. Er is enorm veel gebeurd en dat willen we tonen. We proberen mee te gaan met een politicus tijdens een rally, we gaan bij mensen thuis om hen hun levensverhaal laten vertellen.
Het schrijnende beeld van de townships blijft de tweede identiteit van Zuid-Afrika.
Je hebt villa’s van miljonairs die in townships staan maar ook echte krotten. Je hebt ook townships waar water en elektriciteit gekomen is. Het beeld van townships is niet meer een krottenwijk. Er zijn nog townships of delen van townships die wel nog krottenwijken zijn. Er wordt ook heel veel bijgebouwd, er komen veel migranten binnen in Zuid-Afrika, die beginnen informele woningen te bouwen, soms worden dat dan betere huizen, dus dat evolueert heel snel.