Sociale achteruitgang zet zich door

Volgens het rapport, dat maandag werd voorgesteld door ECLAC-baas José Antonio Ocampo, leeft één op vijf (18,8 procent) Latijns-Amerikaanse en Caribische inwoners in extreme armoede. Eén op tien (11 procent) is ondervoed en bij bijna negen procent van de min vijfjarigen heeft de ondervoeding acute vormen aangenomen.

In vergelijking met tien jaar geleden is dat nauwelijks een verbetering - toen was 13 procent van de bevolking ondervoed. Het weinig verheffende panorama bezorgt de onderzoekers hoofdbrekens, want in 20 van de 24 landen in de regio groeide de voedselproductie de laatste tien sterk aan.

Een blik in de toekomst biedt al even weinig reden tot juichen. ECLAC en het Wereldvoedselprogramma (WFP) schatten dat ten minste negen landen het Millenniumdoel voor de strijd tegen de honger niet halen. Slechts zeven landen in de regio zullen er zeker in slagen om tegen 2015 het aantal mensen dat honger lijdt, te halveren. Die minimumdoelstelling (omstreeks de eeuwwende vooropgesteld door de Algemene Vergadering van de VN) is bijvoorbeeld buiten bereik voor Haïti. Het straatarme eiland slaagde erin om het percentage voor ondervoeding terug te brengen van 64 naar 50 procent, maar het blijft één van de landen met de slechtste voedselvoorziening in de hele regio.

De meest dramatische achteruitgang vond plaats in Guatemala, waar de ondervoeding uitbreidde van 14 naar 25 procent in één decennium, zegt de regionale directeur van de Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO) Gustavo Gordillo aan IPS. In Venezuela is de honger verdubbeld van 11 naar 21 procent in dezelfde periode. Argentinië heeft volgens het rapport met twee procent de laagste hongergraad, maar die uit 2000 daterende cijfers kloppen intussen niet meer. Gordillo en Ocampo zeggen dat er geen betrouwbare cijfers zijn die de impact van de Argentijnse economische crisis in kaart brengen. Maar er zijn indicaties dat miljoenen extra Argentijnen nu ondervoed zijn.

In de ‘graanschuur van Latijns-Amerika’, zo verelt Patricia Aguirre, een expert van het Argentijnse Ministerie van Volksgezondheid, is er (zelfs met de export meegerekend) genoeg voedsel aanwezig om de 37 miljoen Argentijnen 3.181 calorieën per dag te geven. Veel meer dus dan de 2.200 calorieën die als grens voor ondervoeding worden gehanteerd. Volgens Zoraida Mesa, de Latijns-Amerikaanse regionale directeur van het WFP, kan Argentinië in principe zelfs 300 miljoen mensen voeden. Het probleem van de honger is er daarom één van sociale ongelijkheid.

Die conclusie gaat in hoge mate op voor de rest van de regio. De grote inkomensongelijkheid verhindert dat Latijns-Amerika en de Cariben echte successen boeken in de strijd tegen de honger, zo luidt de conclusie van het ‘Sociale Panorama 2002-2003’. Wat nodig is, is een bewuste inspanning van regeringen en organisaties om de inkomensongelijkheid significant te reduceren, zegt FAO-baas Gordillo.

Volgens het Sociale Panorama leefden er in 2002 220 miljoen Latijns-Amerikanen in armoede. In verhouding is dat 43,4 procent. Bijna 19 procent valt onder de categorie ‘extreme armoede’. Het proces om de armoede te overwinnen is de laatste vijf jaar gestagneerd. Sinds 1997 zijn de armoedecijfers nauwelijks gewijzigd, constateert Ocampo. De gevolgen van de Aziatische Economische crisis zijn nooit afgenomen, met uitzondering van het jaar 2000, toen er een korte economische heropleving plaatsvond in Latijns-Amerika. De vier miljoen mensen die zich toen kortstondig uit de armoede tilden, zijn in de statistieken opnieuw onder de armoedegrens verdwenen.