Slachtoffers paramilitairen verzetten zich tegen amnestiewet

Op 21 juni keurde het Colombiaanse parlement een nieuwe wet goed die de ontwapening van de paramilitaire AUC-milities regelt. Die past in de onderhandelingen die de regering van president Alvaro Uribe sinds een jaar achter gesloten deuren met de privé-milities voert. Sinds november 2003 legden zo’n 5000 paramilitairen de wapens neer, en tegen december zou dat aantal meer dan 10.000 moeten bedragen.

Leger en paramilitairen vechten samen al veertig jaar tegen de linkse guerrilla in Colombia.. De Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties stelen de milities verantwoordelijk voor het leeuwendeel van de massamoorden, ontvoeringen en martelingen tijdens het gewapend conflict.

Familieleden van vermoorde of verdwenen Colombianen en mensen die zelf martelingen overleefden hopen de wet tegen te houden door hem ongrondwettelijk te laten verklaren. Ze verenigden zich daartoe vorig weekend na een conferentie met meer dan 800 deelnemers in een eigen beweging, de Beweging van Slachtoffers van Staatsmisdaden (MVCE). Achter hen staat ook de directeur van de Colombiaanse afdeling van de VN-mensenrechtenorganisatie, Michael Frühling. Hij biedt zijn advies en steun aan.

Als de demobilisatiewet van kracht wordt, hebben advocaten en openbare aanklagers precies 60 dagen om diepgaande onderzoeken te doen naar de mensenrechtenschendingen en andere misdaden die de meer dan 10.000 paramilitairen mogelijk hebben begaan. Veel te weinig tijd, vindt HRW.

Er is nog een tweede bezwaar. Zelfs als een paramilitaire gezagsvoerder veroordeeld zou worden, kan hij ervan af komen met amper twee jaar gevangenisstraf voor eender welke misdaad, zonder dat hij moet bekennen, informatie geven over anderen of zelfs maar zijn illegaal verworven rijkdom moet inleveren, zegt HRW.

De organisatie noemde wet eerder een slechte zaak voor de Colombianen en de internationale gemeenschap, en een desastreus precedent voor toekomstige onderhandelingen met andere gewapende groepen. De demobilisatiewet zou ook dienen voor de eventuele demobilisatie van de linkse FARC-guerilla.

Ook Amnesty vindt dat de wet neerkomt op straffeloosheid en voorbijgaat aan internationale standaarden op het recht van slachtoffers op waarheid, rechtvaardigheid en genoegdoening. De in Londen gevestigde organisatie vindt ook dat de wet geen maatregelen bevat die garanderen dat paramilitairen zich werkelijk terugtrekken uit het conflict.

De ontevredenheid van de MVCE reikt verder dan de nieuwe wet alleen. De organisatie vindt dat de missie van de Organisatie van Amerikaanse Staten om de ontwapening van paramilitaire groepen op te volgen mislukt is. Ze verklaren Sergio Caramagna, die de missie leidt, tot persona non grata en vragen dat hij het land verlaat omdat hij gefaald heeft. Eerder riep HRW Nederland en Zweden al op om hun financiële steun aan de missie stop te zetten, omdat die volgens hen alleen heeft geholpen de straffeloosheid te legitimeren. Caramagna reageerde verontwaardigd.

De MVCE stelt zijn hoop op het buitenland. Het wil de mensenrechtenschendingen ook aanklagen voor internationale instellingen als de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie, het comité van het International Pact on Civil and Political Rights en voor misdaden na 1 juli 2002 ook voor het Internationaal Strafhof in Den Haag. (ADR)