'Schuldverlichting wordt duur betaald'

Nicaragua, het armste land in Latijns-Amerika, staat voor meer dan 6,5 miljard dollar in het krijt in het buitenland. In 1990 bedroeg de buitenlandse schuld van Nicaragua bijna 12 miljard dollar, maar het land kon al een aantal keren genieten van herschikkingen en gedeeltelijke kwijtscheldingen, de laatste keer in 1998 na de doortocht van de orkaan Mitch. Maar 6,5 miljard dollar is nog altijd drie keer het bruto binnenlands product van Nicaragua. De schuldendienst - het bedrag dat het land elk jaar moet ophoesten aan zijn schuldeisers - bedraagt meer dan de helft van de exportinkomsten van Nicaragua.

Nicaragua werd eind 2000 toegelaten tot het HIPC-initiatief, een schuldverlichtingsprogramma voor arme landen van de Wereldbank en het Internationaal Muntfonds. Zoals de twee instellingen dat eisen, had Nicaragua daartoe twee jaar eerder een streng herstructureringsprogramma opgezet, dat tot op vandaag wordt volgehouden. De Nicaraguaanse staat, de sociale zekerheid, de financiële sector en het onderwijs werden hervormd. De telecommunicatiesector, de drinkwatervoorziening en de elektriciteitssector werden geprivatiseerd.

De kwijtschelding, de beloning voor al die inspanningen, zal volgens president Enrique Bolaños geld vrijmaken voor sociale investeringen. Dat is hard nodig: ongeveer 70 procent van de Nicaraguanen leeft in armoede. Maar volgens Carlos Pacheco van het Nicaraguaanse Centro de Estudios Internacionales had de regering beter vooraf een kosten-batenanalyse gemaakt. Deze schuldverlichting lost de problemen van Nicaragua niet op, oordeelt Pacheco. De operatie was een lokmiddel om de bevolking te doen instemmen met structurele aanpassingen die uitliepen op privatiseringen en de stijging van de levensduurte. De sociale en economische kost daarvan is hoger dan de voordelen die de schuldverlichting zal opleveren.

Pacheco wijst erop dat de lonen in Nicaragua al vijf jaar bevroren zijn. De privatisering van de elektriciteitssector heeft de tarieven fors doen toenemen. De gezondheidszorg en het onderwijs zijn volgens hem verslechterd.

Politoloog Alberto Saborío is het met Pacheco eens dat de schuldverlichting alleen er Nicaragua niet bovenop zal helpen. Er wordt een zwaard van Damocles boven ons hoofd weggehaald, maar de productiviteit van de economie of het leven van de mensen zal daardoor niet verbeteren.

Volgens Carlos Sequeira van de Nationale Bank van Nicaragua zal zijn land als gevolg van de kwijtschelding dit jaar nog ongeveer 100 miljoen dollar aan interesten en afbetalingen verliezen. In 1997 bedroeg de Nicaraguaanse schuldendienst nog 287 miljoen, in 1999 168 miljoen en in 2000 185 miljoen. Door de toelating tot het HIPC-programma konden de afbetalingen daarna geleidelijk verminderd worden. In 2001 en 2002 ging het nog altijd om meer dan 150 miljoen dollar, maar vorig jaar moest er maar een bedrag van 98 miljoen dollar geboekt worden. Het HIPC-initiatief is niet gericht op een totale schuldkwijtschelding, maar wil de schulden van arme landen tot een ‘draaglijk’ niveau reduceren.