Sars-perikelen porren regering aan tot actie tegen aids

ademhalingsziekte sars verspreidde zich vanuit China over de hele wereld en kostte het leven aan 774 personen. De epidemie leerde de nieuwe generatie Chinese bewindvoerders dat onderinvesteringen in de gezondheidszorg leiden tot sociale onrust en een verminderde economische groei. Als bewijs dat zij meer aandacht wil besteden aan de volksgezondheid, begon de regering deze zomer gratis aidsremmers te verstrekken aan seropositieven in verscheidene arme streken die hard worden getroffen door de aidsepidemie. Vorige week deelde de vice-minister voor Gezondheidszorg Gao Qiang mee dat 5.000 arme patiënten dit jaar een gratis behandeling zullen krijgen. Tegen 2008 moet dat aantal stijgen tot 40.000. Dat is een grote stap vooruit voor een land dat enkele jaren gelden nog weigerde te erkennen dat het te kampen had met een aidsepidemie. Maar het is een druppel op een gloeiende plaat.

De Chinese regering schat dat het aantal nieuwe HIV-besmettingen in het land stijgt met dertig procent per jaar. Volgens die berekeningen zouden er 840.000 dragers van het HIV-virus zijn, waaronder 80.000 mensen die al aids hebben. De ziekte verspreid zich heel snel van de risicogroepen naar de rest van de bevolking. Volgens de staatsmedia steeg het aantal aidspatiënten tijdens de eerste helft van dit jaar met 140 procent in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.

De Verenigde Naties hebben al gewaarschuwd dat China tegen 2010 15 tot 20 miljoen seropositieven zal tellen als de regering niet snel ingrijpt. Het Chinese ministerie van Gezondheidszorg beweert er bij de overheid maar 45.000 gevallen van HIV/aids zijn geregistreerd en dat het daarom tegen 2008 een gratis behandeling voorziet voor 40.000 mensen. Dat betekent dat China bijna 800.000 ongeregistreerde dragers van HIV en aidspatiënten telt, die hun risicogedrag gewoon voortzetten, stelde professor Jing Jun van de universiteit van Qinghua tijdens een recent symposium over aids in Peking.

Mensenrechtengroepen menen dat vele aidspatiënten zich niet melden voor een behandeling omdat zij dan een sociaal stigma opgekleefd krijgen. Een hard optreden tegen mensen die een groot risico lopen op HIV zal hen alleen maar in de clandestiniteit drijven en daardoor zullen zij zich nog minder gemakkelijk melden voor een test of behandeling, meent Brian Adams, directeur van Human Rights Watch. De media hebben al meermaals bericht over Chinese ziekenhuizen die weigeren mensen met HIV op te nemen. Er is dringend nood aan een nationale wet die discriminatie van seropositieven verbiedt en een systeem waardoor slachtoffers van discriminatie een klacht kunnen indienen, aldus nog Adams.

Een andere reden tot bezorgdheid is dat de overheid aids-activisten lastig valt en zo de bewustmaking en educatie over de epidemie ernstig bemoeilijkt. De regering is nog altijd niet gul met haar steun aan de activiteiten van niet-gouvernementele organisaties op het vlak van aidsbestrijding en individuele personen die met hun clandestiene werk het probleem bespreekbaar maken en hulp bieden aan slachtoffers. Vaak worden deze mensen gepest en zelfs gearresteerd. Wan Yanhai, één van de stichters van de eerste aids-telefoon in China, werd vorig jaar gevangengenomen op beschuldiging van het verspreiden van staatsgeheimen. Gao Yaojie - een gepensioneerde arts uit de provincie Henan die deze zomer de Magsaysay- prijs kreeg, de Aziatische versie van de Nobelprijs - mocht in september het land niet uit om haar prijs in ontvangst te nemen. Zij klaagt dat de plaatselijke gezondheidsdiensten haar voortdurend lastig vallen omwille van haar campagne tegen aids.

Critici stellen verder dat het geld voor de gratis behandeling bijna volledig afkomstig is van buitenlandse hulporganisaties. Het Wereldfonds ter Bestrijding van Aids, tbc en Malaria heeft China vorige maand 85 miljoen dollar toegestopt voor een programma van gratis behandeling voor de komende vijf jaar. Het programma zal zich vooral richten op arme boeren die HIV hebben opgelopen door bloed te verkopen aan overheidsklinieken die gebruik maakten van onhygiënische methoden. Actiegroepen schatten dat er in de provincie Henan in het begin van de jaren 1990 één miljoen boeren op die manier besmet zijn geraakt. Tijdens zijn toespraak bij de lancering van het programma voor gratis behandeling van aidspatiënten beloofde vice-minister Gao Qiang elk jaar een bedrag ter waarde van 21 miljoen euro te storten in een speciaal fonds voor preventie, zorg en behandeling inzake HIV en aids. Bijna het volledige bedrag is afkomstig uit de gift van het Wereldfonds. Deskundigen schatten dat Peking nog geen twee miljoen euro aan eigen middelen per jaar uitgeeft aan de epidemie. Die cijfers verbleken volledig in het licht van andere Chinese prioriteiten, zoals de plannen voor peperdure bemande ruimtevluchten en een missie naar de maan. Het Chinese ruimtevaartprogramma zou naar schatting 1,7 miljard euro per jaar opslorpen.