Recordaantal mensen vluchtte vorig jaar naar buitenland

Omwille van conflict of vervolging sloegen vorig jaar 4,3 miljoen nieuwe mensen op de vlucht. De meesten bleven daarbij binnen de eigen landsgrenzen, maar meer dan 800.000 mensen gingen naar het buitenland op zoek naar veiligheid en erkenning als vluchteling. Dat is het grootste aantal sinds het begin van de eeuw.

Alarmerende trend

De cijfers, die blijken uit het Global Trends-rapport van het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR), zijn geen toeval. Het jaar 2011 was een aaneenschakeling van grote humanitaire rampen, die eind 2010 in Ivoorkust begon en opvolging kreeg in onder andere Libië, Soedan en Somalië. ‘2011 was een jaar van grootschalige rampen’, zegt ook António Guterres, de Hoge Commissaris der Verenigde Naties voor Vluchtelingen. ‘Veel levens raakten daarbij ontwricht in een kort tijdsbestek.’

Ondanks het grote aantal nieuwe vluchtelingen, daalde het aantal vluchtelingen wereldwijd: van 43,7 miljoen in 2010 tot 42,5 miljoen in 2011. Die daling valt voornamelijk toe te schrijven aan de 3 miljoen binnenlands ontheemden die vorig jaar naar huis terugkeerden. De binnenlands ontheemden blijven wel de grootste groep van mensen op de vlucht (26,4 miljoen), naast de erkende vluchtelingen (15,42 miljoen) en diegenen die in afwachting zijn van een reactie op hun asielaanvraag (895.000).

42,5 miljoen vluchtelingen wereldwijd blijft natuurlijk een gigantisch aantal, bijna vier keer de bevolking van België. Het bevestigt de alarmerende trend van grote aantallen mensen die te maken krijgen met gedwongen ontheemding: de afgelopen vijf jaar werd aan het eind van ieder jaar meer dan 42 miljoen ontheemde mensen geteld. Een andere trend waar de UNHCR voor waarschuwt, is de lange tijd waarvoor iemand vluchteling is. Van de 10,4 miljoen vluchtelingen onder het mandaat van de UNHCR, leeft bijna driekwart al minstens vijf jaar in langdurig ballingschap, wachtend op een oplossing.

Veilige buren

Tien jaar na het begin van de oorlog, komen de meeste vluchtelingen nog steeds uit Afghanistan (2,7 miljoen), gevolgd door Irak (1,4 miljoen), Somalië (1,1 miljoen), Soedan (500.000) en Congo (491.000). Ongeveer vier op vijf vluchtelingen vlucht naar een buurland, wat wordt weerspiegeld in grote vluchtelingenpopulaties in Pakistan, Iran, Kenia en Tsjaad.

De landen die de meeste vluchtelingen herbergen. (*Schatting overheid, **De 300.000 Vietnamese vluchtelingen zijn goed geïntegreerd en worden beschermd door de Chinese overheid, ***Schatting UNHCR) © UNHCR

De grafiek hierboven toont aan dat van de geïndustrialiseerde landen Duitsland het grootste gastland is: eind vorig jaar telde het land in totaal 571.700 vluchtelingen. België verleende eind 2011 asiel aan meer dan 22.000 vluchtelingen.

Hervestiging in België

Vrijwillige terugkeer naar de plaats van herkomst is wat de meeste vluchtelingen nog steeds nastreven. Maar aanslepend conflict, angst om vervolgd te worden en een gebrek aan basisvoorzieningen in het oorsprongland weerhoudt velen daartoe.

Voor diegenen die niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst en evenmin afdoende bescherming kunnen krijgen in het land van eerste opvang, is hervestiging in een derde land een duurzame oplossing volgens de UNHCR. In haar rapport stelt de organisatie echter dat minder dan één procent van alle vluchtelingen van deze maatregel in 2011 gebruik kon maken. Eind mei beloofde Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Maggie De Block dat België zijn (kiezel)steentje zal bijdragen: in de loop van 2013 zal ons land 100 vluchtelingen via hervestiging een nieuwe thuis bieden.