Polen zweert bij steenkool

Het hardnekkige Poolse verzet tegen Europese emissiedoelstellingen wordt ingegeven door zijn afhankelijkheid van steenkool. Uit cijfers van de Europese Commissie blijkt dat Polen de grootste producent van antraciet is in de EU, met nog een geschatte voorraad van 16 miljoen ton.

“Het land wil de soevereiniteit over zijn energiestrategie niet verliezen”, verklaart Daniel Fraile, expert energiebeleid bij Climate Action Network-Europe. “Polen is economisch te afhankelijk van zijn steenkoolindustrie. Zelfs uit principe zouden ze de transitie naar hernieuwbare energie nooit steunen.”

Donald Tusk

“Het klopt dat de Poolse economie grotendeels op kolen gebaseerd is, maar dat wil niet zeggen dat er geen ruimte is om hernieuwbare energiebronnen te overwegen”, zegt Esther Bollendorff van Friends of the Earth Europe.

“De felle weerstand tegen een energietransitie valt gedeeltelijk te verklaren door de enorme invloed van de steenkoolindustrie binnen de Poolse regering. Maar ook door de persoon van eerste minister Donald Tusk. Hij wil zijn mening doordrukken in de EU, alleen maar om te bewijzen dat zijn land machtig is.”

Netto-importeur

Toch zou het verzet tegen hernieuwbare energie wel eens in het nadeel van de Poolse economie kunnen spelen. Het valt namelijk te verwachten dat steenkool tot 2030 de belangrijkste brandstof voor elektriciteitsproductie zal blijven, zoals het Poolse energieplan zelf aangeeft.

Hoewel het plan van de regering rekening houdt met een algemene daling van energieverbruik binnen de Poolse economie, en een aandeel aan hernieuwbare energie van 19 procent in 2020, zal het elektriciteitsverbruik vermoedelijk stijgen met 30 procent tegen 2030.

Als gevolg daarvan is Polen in de voorbije jaren een netto-importeur van steenkool geworden, aldus cijfers van de European Association for Coal and Lignite. Twee jaar geleden bedroeg de invoer van steenkool al 13,4 miljoen ton.

“Het energieverbruik schiet razendsnel omhoog zodat binnenlandse bronnen niet meer aan de vraag kunnen voldoen. De kosten zullen stijgen. Dus Polen kan maar best goed nadenken over de toekomst”, verklaart Bollendorff.

Geïsoleerd

Polen staat intussen geïsoleerd op het Europese toneel. Half juni zaten de EU-ministers van Energie nog samen in Luxemburg om te praten over een ambitieus energieplan tegen 2050. De ministers van 26 EU-lidstaten steunden het plan, alleen Polen was tegen. Officieel omdat het “geen reductiedoelstellingen wil aanvaarden voor de periode na 2020 zonder een globaal klimaatakkoord.”

In maart verwierp het land ook een plan met doelstellingen voor minder uitstoot van broeikasgassen: een reductie van 25 procent tegen 2020, 40 procent tegen 2030, 60 procent tegen 2040 en 80-95 procent tegen 2050. Polen ging akkoord met de 2050-doelstelling, maar vond de tussentijdse doelen onnodig.

CO2-afvang

Het Deense EU-voorzitterschap wou een Pools veto vermijden en schrapte alle verwijzingen van 25 procent minder uitstoot tegen 2020, maar Polen hapte niet toe. Het vroeg om steenkoolcentrales die CO2-afvang en -opslag gebruiken ook als koolstofvrij te bestempelen.

Ook wou Polen een passage over financiële steun voor hernieuwbare energie laten aanpassen, zodat kernenergie en CO2-afvang en -opslag ook in aanmerking komen. Omdat verschillende landen hier niet akkoord mee gingen, besliste Polen zijn veto uit te spreken over het plan.

Het probleem is dat voorstellen van de Commissie de steun van alle lidstaten vereisen. Maar het ambitieuze plan wordt niet zomaar opgeborgen. Op een persconferentie na de ontmoeting in juni stelde de Europese energiecommissaris Günther Oettinger voor om wetgeving over uitstootreducties in de toekomst bij meerderheid te stemmen.

De woordvoerder van het Deense EU-voorzitterschap zei: “De resolutie had de steun van 26 EU-landen. Dat is een duidelijk signaal voor de Commissie dat het kan beginnen werken aan wetsvoorstellen voor 2030.”