Pers moet meer aandacht besteden aan oorzaken van migratie

Migratie is van alle nieuwsbulletins. Elke krant, elk weekblad snijdt het onderwerp aan. Er gaat geen week voorbij of een journaal wijdt er drie minuten aan. Migratie kopt overal.

Meestal is de focus van de berichten ‘problematisch’. Wat kost de migratie ‘ons’? Hoeveel is het tekort aan opvangplaatsen voor asielzoekers? Wat zijn de gevolgen voor ‘onze’ samenleving van de ‘instroom’ van clandestiene migranten? Hoeveel mensen zijn er nu weer geregulariseerd? Zijn onze grenzen wel ‘waterdicht’?

Soms wordt gevraagd op welke manier ze hier geraakt zijn, want geheimzinnige vlucht- en smokkelroutes zorgen voor spanning en sensatie. Dat media op deze wijze berichten over migratie heeft vele redenen.

Toegegeven, er zijn situaties die aanleiding geven tot problematiseren. Feiten waaruit blijkt dat bepaalde asielverhalen worden verzonnen of aangedikt. Dramatische kwesties van mensonwaardige en misdadige mensenhandel. Maar bij dat alles moet ook de vraag gesteld worden wat in de nabije of verre geschiedenis van mensen de grondoorzaak is van dat alles.

De grote meerderheid vrouwen, mannen en kinderen verlaten immers hun geboortestreek en land van herkomst om socioeconomische, politieke, culturele en medische redenen. Dat verhaal wordt maar heel sporadisch verwoord of in beeld gebracht. Het haalt hoogstens de kantlijn.

Nochtans is die analyse van de oorzaken van de vlucht of de geplande uittocht én de publicatie ervan essentieel. Dat is voor ons de kwestie in deze campagne. Daarvoor willen wij pleiten dat onze media ook de migratieoorzaken mee tot de essentie van het verhaal gaan beschouwen en erover berichten.

Mensen met een migratiegeschiedenis hebben immers niet alleen vragen naar opvang en verblijf in België/Europa, maar zijn ook dragers van een interessant migratieverhaal. Volgens AMOS speelt dat verhaal een cruciale rol in hun beslissingen inzake hun verblijf op het Belgisch/Europees grondgebied, ook als ze een bevel hebben gekregen het te verlaten.

De politieke en publieke opinie stelt vaak dat we op het gebied van migratie ‘dweilen met de kraan open’. We zouden oplossingen moeten aanreiken om de migratiestroom bij de wortel aan te pakken. Voor AMOS is het immigratieverhaal een leerschool en een heldere bron van informatie om meer te doen dan enkel debatteren over open of gesloten grenzen.

In opinie- en commentaarstukken wordt nog al eens de analyse gemaakt dat onze samenleving zo weinig solidair is. Er zou geen maatschappelijk draagvlak meer zijn voor opvang, inburgering en integratie van immigranten. Volgens AMOS draagt het inzicht in en aanvoelen van de motieven van immigratie, de samenhang met oorlogssituaties en gewapende conflicten, met de ecologische ontwikkelingen van onze planeet, … bij tot een meer genuanceerde benadering van het immigratiefenomeen.

De oorzaken zichtbaar maken versterkt het maatschappelijk draagvlak. Media zijn – naast onderwijs – de leerschool van de bevolking aangaande de taal en de begrippenkaders die we hanteren m.b.t. het immigratiegegeven. We horen en lezen dikwijls verhullende en foute begrippen m.b.t. het migratiethema. ‘Dé illegalen’, ‘dé asielzoekers’, ‘dé regularisatieaanvragers’. Over wie heeft men het dan? Wat gaat schuilt achter die containerbegrippen?

AMOS is ervan overtuigd dat meer aandacht voor de migratieoorzaken ons taalgebruik zal corrigeren en nuanceren. Want ‘Illegalen’ worden dan bijv. ‘voortvluchtige boeren die door de verwoestijning van hun landbouwgrond, werk zoeken in een meer beloftevolle streek’.

AMOS voelt zich hierbij ook gesteund door artikel 24 van de ethische code van de raad van journalistiek. Artikel 24 zegt: “De journalist respecteert de menselijke waardigheid en tast ze niet verder aan dan noodzakelijk is in het maatschappelijk belang van de berichtgeving”. Een correct taalgebruik helpt daarbij.

Door in berichtgeving over immigranten systematisch het accent te leggen op lasten en conflicten, verdwijnt het perspectief van wat ons bindt en gemeenschappelijk kenmerkt. Mensen met een migratiegeschiedenis stellen zich als het gaat over hun leven en toekomst, dezelfde vragen als wie nooit heeft moeten immigreren. Waar vind ik werk, waar sociale zekerheid, goede gezondheidszorg, middelen van bestaan, onderwijs voor de kinderen, …? AMOS stelt tijdens ontmoetingen tussen mensen mét en zónder migratiegeschiedenis vast dat er een sterke wederzijdse herkenning ontstaat. Als mensen op verhaal mogen komen, als hun oorspronkelijk vlucht- en migratiemotief publiek wordt, komen ongekende mogelijkheden aan het licht.

Voor AMOS is het immigratieverhaal een leerschool en een heldere bron van informatie om meer te doen dan enkel debatteren over open of gesloten grenzen.