Partijtop krijgt oog voor herverdeling

De 3000 jaar oude term is afkomstig uit het Confucianisme en verwijst naar
een toestand van bescheiden welvaart. Het is een lot die weinig mensen in
het hedendaagse China gegeven is. Hoewel de Communistische Partij dat in
haar officiële discours nog steeds niet wil toegeven, is het één van haar
prioriteiten om een brede middenklasse te doen ontstaan, een groep die een
inkomenspeil heeft ergens tussen de steenrijke zakenlui en de straatarme
boeren en arbeiders in. De theoretici van de partij zijn daarom op te
proppen gekomen met een term die een rijke historische ondertoon heeft. Na
het 16de partijcongres van vorige maand worden de miljoenen morrende
Chinezen nu overspoeld door berichten dat er verandering op komst is onder
de naam xiaokang.

Alle Chinezen - van de straatarme inwoners van het platteland tot de
massa’s dompelaars in de steden - zullen tegen 2020 het niveau van een
bescheiden welvaart bereiken, zo luidt de partijlijn nu. Dat is een
herziening van de lijn die wijlen Deng Xiaoping uittekende. In 1979
verklaarde die nog dat de algemene welvaart verworven zou zijn voor het
eind van de 20ste eeuw. Deng waarschuwde er wel voor dat de stormloop naar
modernisering ervoor zou zorgen dat sommige mensen eerst rijk zouden
worden en de meerderheid van de 1,3 miljard Chinezen later.

De waarschuwing is uitgekomen, de voorspelling van algemene welvaart is nog
verre toekomstmuziek. De nieuwe partijlijn wijst erop dat de Chinese
leiders meer aandacht willen besteden aan het algemene welvaartspeil dan
aan economische groei, zegt Lu Xueyi, socioloog aan het Instituut voor
Sociologie aan de Chinese Academie van Sociale Wetenschappen. Na twee
decennia van agressieve privatiseringen is de kloof tussen rijk en arm
toegenomen. Ongeveer 70 procent van de Chinese bevolking bestaat uit boeren
die minder dan 100 euro per jaar verdienen. De vruchten van de veel
besproken economische groeicijfers zijn in de handen van enkele honderden
families. Tussen 1995 en 2000 werden zo’n 48 miljoen arbeiders in
staatsbedrijven op straat gezet.

Die cijfers raken stilaan uit de taboesfeer en duiken op in het officiële
discours. In zijn toespraak op het partijcongres in november gaf uittredend
partijleider Jiang Zemin toe dat het welvaartspeil in China voor velen op
een erg laag niveau staat en niet omvattend en erg ongelijk is. De
roep om een betere spreiding van de welvaart weerklonk ook sterk op een
prestigieuze economische conferentie die zondag afliep in Peking. De
topprioriteit voor 2003, aldus de slotverklaring, is welvaartsstijging voor
de armen op het platteland, voor de werkloze arbeiders en voor de verarmde
gezinnen. De natie begint te beseffen dat er een groeiende kloof is tussen
rijk en arm, kopte de krant ‘China Daily’ na afloop van de conferentie op
haar voorpagina.

De oproep voor een betere spreiding van de welvaart is niet enkel te
verklaren vanuit een sociale bekommernis. De Chinese leiders beseffen dat
er op termijn een middenklasse nodig is om de economische groei vol te
houden. De afgelopen tien jaar heeft China 800 miljard dollar aan
buitenlandse investeringen aangetrokken en het zijn die buitenlandse valuta
die de motor vormen van het jaarlijkse groeicijfer van acht procent. Peking
moet de afhankelijkheid van overzees geld op termijn afbouwen door de
koopkracht in eigen land aan te zwengelen. Je mag het belang van
buitenlands kapitaal niet over het hoofd zien, zegt Richard Baum,
professor politieke wetenschappen aan de Universiteit van California in Los
Angeles. De Chinese leiders zijn zich er maar al te goed van bewust dat ze
een alternatieve bron van economische groei nodig hebben als de stroom aan
buitenlandse investeringen op een mooie dag opdroogt.