Pakistan vreest voor vredesdialoog - analyse

Islamabad was er net als de top van de regerende Bharatiya Janata-partij (BJP) in New Delhi van uitgegaan dat premier Atal Behari Vajpayee de vervroegde parlementsverkiezingen in India makkelijk zou winnen. Vajpayee wierp de voorbije jaren zijn volle gewicht in de schaal om een einde te maken aan het diepe wantrouwen dat de relaties tussen India en Pakistan de voorbije 57 jaar beheerste. Na enkele mislukte pogingen leidde dat begin dit jaar tot een akkoord om onderhandelingen aan te vatten over alle twistpunten, Kasjmir en de kernwapenarsenalen inbegrepen. Ook de Pakistaanse regering heeft met die overeenkomst haar nek ver uitgestoken.

De ongeduldige president Pervez Musharraf moet er nu rekening mee houden dat de nieuwe regering in New Delhi het vredesproces zal willen heroriënteren. Vertragingen in de vredesonderhandelingen lijken in elk geval bijna onvermijdelijk. De nieuwe Indiase leiders zullen eerst en vooral de Indiase positie tegenover de Verenigde Staten herbekijken. De grootmacht speelde een bemiddelende rol bij het samenbrengen van India en Pakistan. Niemand verwacht dat de Congrespartij af wil van het Strategisch Partnerschap met de VS, maar nuanceverschillen zijn mogelijk. India overlegt met de VS over tal van internationale dossiers – van de conflicten in het Midden-Oosten tot de toestand in Centraal- en Zuidoost-Azië en de houding tegenover China en Rusland - en de algemene relatie die daaruit ontstaat, zal ook een weerslag hebben op de manier waarop India met Pakistan onderhandelt.

De centrale vraag is of de nieuwe Indiase regering in de betrekkingen met Pakistan voortgaat op de weg die de BJP onder Vajpayee was ingeslagen. In ruil voor de toezegging van Pakistan om gelijktijdig onderhandelingen aan te vatten over alle discussiepunten die de twee landen verdelen, stemde India er in januari van dit jaar mee in ook gesprekken aan te vatten over Kasjmir. Het omstreden gebied werd na de onafhankelijkheid bij India gevoegd, al is de meerderheid van de bevolking moslim. Pakistan heeft die situatie nooit erkend, en verleende tot voor kort steun aan separatistische groepen in Kasjmir. In 2002 leidde dat nog bijna tot een oorlog tussen beide landen. India had tot begin dit jaar altijd geweigerd over de status van het omstreden Kasjmir te praten, en wilde zeker geen internationale bemiddeling aanvaarden.

De Congrespartij, die van de onafhankelijkheid tot 1996 bijna onafgebroken regeringsverantwoordelijkheid droeg, moet heel wat bagage uit het verleden overboord gooien om de doorbraak die Vajpayee heeft gerealiseerd te accepteren.
In de binnenlandse politiek heeft de Congrespartij altijd een koers gevolgd die bijdroeg tot ontspanning tussen moslims en hindoes, de twee grote bevolkingsgroepen in India. Maar de moslimstaat Pakistan werd altijd afgeschilderd als een grote bedreiging voor India. Tot een echte toenadering kwam het nooit in de decennia toen de Congrespartij het voor het zeggen had. Dat heeft ook te maken met de weigering van de toenmalige Indiase leiders om samen te werken met de dictatoriale regimes die in Pakistan telkens weer aan de macht kwamen. De Congrespartij is verder ook altijd blijven vasthouden aan haar anti-kolonialistische verleden, wat het aanvaarden van de Amerikaanse bemiddeling moeilijker kan maken.

Woordvoerders van de Congrespartij proberen Pakistan en de Amerikaanse regering er elke dag van te overtuigen dat de nieuwe regering de draad van het vredesproces weer zal opnemen. Maar wat die woorden precies betekenen, zal pas binnen enkele weken duidelijk worden. (PD)