Oud-generaal Contreras na dramatische vertoning weer in de cel

Contreras (75) was tijdens de militaire dictatuur tussen 1973 en 1990 hoofd van de Chileense geheime politie (DINA). In november werd hij in hoger beroep veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf voor de ontvoering en verdwijning van Miguel Ángel Sandoval, een lid van de Beweging van Revolutionair Links (MIR). Met ingang van vrijdag zou de oud-generaal zijn straf moeten uitzitten in de Cordillera-gevangenis. Contreras weigerde echter voor de rechtbank te verschijnen om formeel kennis te nemen van de uitspraak.

In Chili zijn ze inmiddels gewend aan het hanengedrag van de oud-generaal. In 1995 werd hij veroordeeld tot zeven jaar gevangenisstraf voor de moord op de Chileense diplomaat Orlando Letelier, een van de belangrijkste Chileense leiders in ballingschap. Ook toen weigerde hij medewerking te verlenen na vonnis van de rechtbank. Eerst barricadeerde hij zijn huis in het zuiden van Chili, daarna liet hij zichzelf opnemen in een marinehospitaal.

Rechter Alejandro Solís, die de zitting over de zaak Sandoval leidde, moest de politie opdracht geven de oud-generaal thuis op te halen. Hij weigerde zijn huis te verlaten, bedreigde de politieagenten met een pistool en leek ook zichzelf van het leven te willen beroven. Na een kort gevecht met Contreras en enkele van zijn familieleden, wisten politieagenten hem te overmeesteren.

Toen de oud-generaal uiteindelijk zes uur te laat bij de rechtbank arriveerde, werd hij met stenen en eieren bekogeld en bespuugd door tientallen activisten en nabestaanden van zijn slachtoffers. Leden van de Chileense militaire politie (Carabineros) die probeerden Contreras tijdens zijn gang naar de rechtbank te beschermen met plastic schilden, werden door omstanders uitgemaakt voor moordenaars en medeplichtigen.

Behalve Contreras, werden ook twee andere oudgedienden van de Chileense geheime politie veroordeeld. Marcelo Moren Brito en Miguel Krassnoff kregen elf en tien jaar gevangenisstraf opgelegd voor hun aandeel in de ontvoering van Sandoval. Oud-kolonel Fernando Laureani en voormalig Carabinero-officier Gerardo Godoy werden allebei veroordeeld tot vijf jaar.

In een andere zaak werden door een lagere rechtbank vonnissen geveld. Vrijdag legde een rechtbank in eerste aanleg levenslang op aan oud-generaal Hugo Salas Wenzel, voormalig hoofd van het Central Nacional de Informaciones (CNI), de opvolger van DINA. Wenzel heeft volgens de rechter, Hugo Dolmetsch, in 1987 opdracht gegeven voor de moord op twaalf leden van het linkse Patriottische Front van Manuel Rodríguez. De rechtbank veroordeelde oud-majoor Álvaro Corbalán, een andere betrokkene bij de zaak, tot vijftien jaar.

Mensenrechtenactivisten zijn blij met de veroordelingen. Dit is een van de meest gedenkwaardige dagen in de geschiedenis van Chili, zei Mireya García, algemeen secretaris van de Vereniging van Familieleden van Gevangenen en Vermisten (AFDD).

García waarschuwde echter dat de vooruitgang die geboekt wordt op het gebied van de mensenrechten, weer tenietgedaan kan worden als het Chileense Hooggerechtshof een deadline van zes maanden gaat hanteren voor onderzoeken naar de verdwijningen en politieke moorden. Die onderzoeken worden uitgevoerd door speciaal daarvoor benoemde rechters.

Het Hooggerechtshof besloot zo’n deadline in te stellen nadat oud-kolonel Germán Barriga, een voormalig agent van DINA, op 17 januari zelfmoord pleegde. Tegen hem liepen diverse aanklachten voor schendingen van de mensenrechten.

Mensenrechtenorganisaties willen dat het besluit ongrondwettelijk wordt verklaard. Amnesty International noemde de maatregel vrijdag in een verklaring gevaarlijk en onwettig. Verdwijningen zijn, in overeenstemming met het internationale recht, een misdaad tegen de menselijkheid en aan onderzoek daarnaar moet geen enkele beperking worden opgelegd, aldus Amnesty.

Chili heeft 3.000 dossiers over schendingen van de mensenrechten tijdens het bewind van Pinochet. In 1.200 gevallen gaat het om verdwijningen. (JS)