Open brief over het bosbehoud in Vlaanderen

Mevrouw Schauvliege, Meneer Muyters, wij zijn geen bosbouwer, geen bioloog, geen ecoloog. Maar we weten wel dat bossen belangrijk voor ons zijn. Het zijn niet alleen hotspots voor de biodiversiteit, leefplekken voor vaak heel bedreigde plant- en diersoorten. Het zijn ook hotspots voor de maatschappij, oases van rust in een zich steeds uitbreidende olievlek van verstening en verstedelijking. Zelfs wanneer ze niet toegankelijk zijn, zorgen ze voor ons: ze halen fijn stof en CO2 uit de lucht, zorgen voor verkoeling, bestrijden erosie… Waar ze wel toegankelijk zijn, ontvangen ze ons als ontspanningsplekken waar je kan wandelen, sporten, rusten, onthaasten… Wij hebben er in elk geval veel aan, aan onze wandelingen in het bos. U toch ook?

Bos is broodnodig, daar zijn we het over eens. Uit allerlei documenten en beleidsteksten blijken alvast de goede bedoelingen van de overheid, om voor meer bos te zorgen, voor vlot toegankelijke stadsbossen, om een oplossing voor ontbossingen te vinden, om natuurdoelstellingen op een aanvaardbare termijn te halen. Mooi is dat.

Maar ondanks al die goede voornemens blijven die bossen wel met grote regelmaat tegen de vlakte gaan. Meer dan 400 voetbalvelden worden elk jaar op wettelijke wijze vernietigd, vernemen we. Zoals deze week in Antwerpen dus… Daar ging een eeuwenoud en waardevol bos voor de bijl. Om plaats te maken voor een loods. Een loods nota bene waarvoor de klant zich maanden geleden had teruggetrokken. We vinden dat niet alleen onbegrijpelijk, maar in alle eerlijkheid ook schandalig dat zoiets kan in het Vlaanderen van vandaag.

U zegt: “We konden de kap niet tegenhouden, het gaat om een bouwvergunning voor een industrieterrein waar het bos zonevreemd ligt.” We vernemen echter dat dit bos tot enkele jaren geleden in een groene bestemming lag, waar de garantie op bosbehoud een stuk hoger is. Het is dus zonevreemd “gemaakt”, met het oog op latere ontbossing. Zo is het natuurlijk simpel. En is het gewoon ook niet hoog tijd om een wetgeving die ontbossing, in welke bestemming dan ook, zo makkelijk toelaat, eens grondig onder de loep te nemen?

U zegt: “Er is een compensatieplicht” voor de ontbossing in kwestie. Wij durven beweren dat dergelijk eeuwenoud bos eigenlijk niet gecompenseerd kán worden. Je breekt toch ook geen kathedraal af, met de melding dat je ter compensatie elders een parkeergarage zal neerpoten? Tegen dat het aan te planten compensatiebos eenzelfde waarde zal hebben als het nu gekapte bos, zijn we eeuwen verder. Bovendien loopt de achterstand in die zogenaamde compensatiebebossingen elk jaar verder op, en bereikt ze stilaan enorme proporties.

Je breekt toch ook geen kathedraal af, met de melding dat je ter compensatie elders een parkeergarage zal neerpoten?

U zegt ook geregeld dat het niet makkelijk is om grond te vinden; er is veel studie en overleg nodig. Daar kunnen wij ons zeker iets bij voorstellen, we zijn hier met velen, en de claims op elke m² Vlaamse grond zullen vast wel groot zijn. Maar meer dan 15 jaar na het lanceren van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen, waarin de doelstellingen voor bosuitbreiding en bosbehoud duidelijk geformuleerd waren, wordt het nu toch stilaan tijd voor actie? In heel West-Europa kwam er de voorbije decennia veel bos bij. Ook in landen en regio’s die qua bevolkingsdichtheid en welstand vergelijkbaar zijn met ons. Niet zo in Vlaanderen, waar de verstedelijking ongebreideld voortwoekert en de open ruimte steeds verder in de verdrukking raakt. De buitenlandse voorbeelden bewijzen dat het wél kan.

U zegt: er komt een plan van aanpak voor de zonevreemde bossen. Dat bewijst dat u de problematiek ernstig neemt, and we commend you for that. We hebben bovendien vernomen dat de lancering van dit plan voor deze maand aangekondigd is. Zeer benieuwd naar de concrete details van dit plan, hopen we dan ook uit de grond van ons hart dat het Ferrarisbos in Wilrijk de twijfelachtige eer krijgt het allerlaatste waardevolle bos te zijn dat ten onder is gegaan aan onze te flexibele regelgeving voor ontbossing.

“Alles van waarde is weerloos”, sprak Lucebert. Zelden was een quote meer van toepassing op die stemloze bomen en die stille bossen die zo veel goeds voor ons doen. Wat eeuwen kost om te groeien, kan op één dag met de grond gelijk gemaakt worden. De manier waarop we daar als maatschappij mee omgaan, bepaalt ook onze waarde.

Beste Joke en Philippe, bij deze proberen we héél even een klein en nederig stemmetje te zijn voor die bomen en bossen, en doen we een beroep op u als onze beleidsmakers bevoegd voor het voortbestaan van het bos. U komt binnenkort met dat plan van aanpak voor bosbehoud naar buiten. Maak het daadkrachtig, maak het concreet, maak het werkbaar en maak het ambitieus, dat plan. Het bos verdient dat.

(Deze brief kan bekeken, mee ondertekend, gedeeld en verstuurd worden via www.bosplus.be.)

Nic Balthazar (filmmaker)
Myriam Bogaerts (muzikante)
Warre Borgmans (acteur)
Jan Bosschaert (tekenaar-schilder)
Wannes Cappelle (zanger-songschrijver)
Sabien Clement (illustratrice)
Brian Clifton (componist)
Boudewijn Cox (componist)
Axel Daeseleire (acteur)
Frank Deboosere (weerman)
Wouter Deprez (komiek)
Marc de Bel (jeugdauteur)
Steven Dhondt (illustrator)
Pat Donnez (radioproducer)
Joke Emmers (actrice)
Gregory Frateur (zanger)
Emy Geyskens (jeugdauteur)
Jonas Govaerts (regisseur)
Philip Haers (acteur)
Kristien Hemmerechts (schrijver)
Kamagurka (schilder-tekenaar)
Cathérine Kools (actrice)
Dimitri Leue (acteur)
Veerle Malschaert (comédienne)
Brigitte Minne (jeugdauteur)
Jan Paternoster (zanger)
Wouter Sinaeve (acteur-auteur)
Saartje Vandendriessche (televisiemaker)
Jits Van Belle (actrice)
Bruno Vanden Broecke (acteur)
Charlotte Vandermeersch (actrice)
Hilde Van Mieghem (actrice-regisseur)
Rik Verheye (acteur)
Michael Vincent (illustrator)
Marie Vinck (actrice)
Ingrid Weverbergh (kunsttherapeut)