Oost-Timor eist vrijheid voor Birma op vooravond ASEAN-top

Ik kan de toestand in Birma niet negeren, noch als politicus noch als
winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede, zo verklaarde Jose Ramos-Horta, de
minister van Buitenlandse Zaken en gangmaker van de Oost-Timorese
onafhankelijkheid. Wanneer er in Birma niets verandert, wordt ASEAN in 2006
geleid door een militaire dictatuur met 1300 politieke gevangenen. De junta
bedient zich van slavenarbeid en heeft een miljoen inwoners tot
vluchtelingen in eigen land gemaakt, zei Ramos-Horta.

Rapporten van de mensenrechtenorganisatie Amnesty International bevestigen
de aantijgingen van de Oost-Timorese Nobelprijswinnaar. De militaire
machthebbers misbruiken gevangenen als slavenarbeiders of laten hen als
levende detectoren door mijnenvelden lopen. Politieke gevangenen worden
voor hun proces in afzondering vastgehouden, zonder toegang tot een advocaat
of controle op folterpraktijken.

Birma, door de junta omgedoopt tot Myanmar, is evenwel lid van ASEAN,
Oost-Timor nog niet. Huidig ASEAN-voorzitter Indonesië heeft de ministers
van Buitenlandse Zaken van Brunei, Birma, Cambodja, Laos, Maleisië, de
Filipijnen, Singapore, Thailand en Vietnam uitgenodigd voor een top die op
29 juni begint op Bali. Oost-Timor mag de jaarvergadering bijwonen als gast
en wil zo snel mogelijk de status van waarnemer gevolgd door volwaardig
lidmaatschap.

José Ramos-Horta staat met zijn stellingname niet alleen. In de slottekst
van de vorige ASEAN-top drukte voorzitter Cambodja voorzichtig de wens uit
dat Birma op vreedzame wijze zou evolueren naar een democratie. Ook de
regering en het parlement van Maleisië zetten zich in voor de vrijlating van
Nobelprijswinnares Aung San Suu Kyi. Het blijft afwachten of de ministers de
kritiek aan Birma zullen herhalen, nu de junta een conventie heeft
bijeengeroepen om een nieuwe grondwet te schrijven.

De conventie is volgens de Birmese premier generaal Kyin Nyunt een eerste
stap op de wegenkaart naar democratie. Rangoon heeft met de maatregel
voorzichtige goodwill geoogst in het buitenland. VN-rapporteur Sergio
Pinheiro meldde enkele interessante ontwikkelingen, zoals de aanwezigheid
van 400 etnische groepen op de conventie.

San Suu Kyi en haar partij, de Nationale Liga voor Democratie, blijven bij
het proces aan de zijlijn staan. De NLD won in 1990 tachtig procent van de
zetels in het parlement. De militaire machthebbers wilden het resultaat niet
erkennen en plaatsten Suu Kyi voor een eerste keer onder huisarrest. Sinds
2003 zit de oppositieleidster opnieuw in de gevangenis. Op 19 juni vierde de
59-jarige haar achtste verjaardag in gevangenschap.

Het komt dan ook niet als een verrassing dat de Timorese Nobelprijswinnaar
Ramos-Horta zich inzet voor het lot van zijn co-laureate uit Birma. Suu Kyi
heeft de vrije mensen gevraagd hun vrijheid te gebruiken om ons te
bevrijden, zei Horta. Horta kreeg net als Suu Kyi een Nobelprijs voor zijn
inspanningen om een conflict over het recht op zelfbestuur met diplomatieke
middelen op te lossen.

Evenmin verrassend is dat Birma zich verzet tegen de integratie van
Oost-Timor in ASEAN. Om een land de status van waarnemer te geven moeten
alle tien ASEAN-landen hun toestemming geven. Een toetreding van Oost-Timor
brengt nieuwe ideeën die Birma niet noodzakelijk bevallen, zo meent Sunai
Pasuk, hoofd van de mensenrechtenorganisatie Forum Asia.