Ontevreden Argentijnen halen potten en pannen weer uit de kast

“De buurtverenigingen, ‘piquetes’ (wegversperringen) en de ‘cacerolazos’ die we nu weer zien, zaten nog vers in het geheugen van de mensen.”, zegt socioloog Federico Schuster, decaan aan de Universiteit van Buenos Aires. “We hebben altijd grenzen moeten stellen aan regeringen. De geest van rebellie is niet volledig verdwenen.”
De context van de huidige protesten is heel anders dan in de tijd van de recessie, in 2001, toen Fernando De la Rúa uiteindelijk het veld moest ruimen. Nu is er juist een economische opleving en gaat de discussie over de verdeling van de baten daarvan. Er is wel een overeenkomst: er is geen mechanisme in Argentinië dat kan bemiddelen als maatschappelijke groepen een conflict hebben met de regering.
“De regering zou gedecentraliseerde podia moeten creëren, zodat ze met verschillende maatschappelijke groepen in dialoog kan blijven. Eens in de vier jaar stemmen is niet genoeg”, zegt Schuster.

Tarieven

Twee weken geleden begon het conflict, toen de regering aankondigde de exporttarieven te verhogen, o.a. op soja en zonnebloemen. De boeren, die door de stijgende wereldprijzen, subsidies van de regering en hun eigen efficiënte methodes juist een periode van bloei doormaken, kwamen direct in opstand. Al twee weken versperren ze in het hele land de weg voor vrachtwagens, eerst alleen de graantransporten, maar intussen al het vervoer van voedsel.
De boerenstaking heeft geleid tot het dumpen van miljoenen liters onverkochte melk en het slachten van 400.000 kippen die geen voer meer konden krijgen. Supermarkten in Buenos Aires beginnen de voedseltekorten te voelen.
De regering wil niet buigen voor de protesten en heeft gedreigd met politie-ingrijpen. “Hoe kunnen we de rijkdom op een andere manier verdelen?” vroeg president Fernández dinsdag, die uitlegde dat het de regering was die in 2003 tienduizenden boeren van hun faillissement redde.
In antwoord op haar weigering om te onderhandelen zijn duizenden mensen in de hoofdstad spontaan de straat op gegaan met potten en pannen, net als in 2001. Groepen werkloze arbeiders, die de regering steunen, zijn hier tegenin gegaan en hebben de demonstranten gedongen om uiteen te gaan.

Spontaan

Volgens Martín Lousteau, minister van Economische Zaken, was de “cacerolazo” “georganiseerd door oppositieleiders” onder “de hoge middenklasse die niets te maken heeft met de agrarische sector.” Maar waarnemers zijn het erover eens dat de protesten spontaan zijn opgekomen.
“Het belang hiervan kan niet worden onderschat, en de regering zal hierna niet meer hetzelfde zijn”, zegt Schuster. In het boek “The New Left in Latin America” legt hij uit hoe de vorige president Néstor Kirchner (2003-2007), de man van Fernández, maatschappelijke protestbewegingen bewust heeft gedemobiliseerd. Hij heeft ze willen controleren, en dat werkt wel op de korte termijn, maar op de lange termijn heb je ze nodig om tegen gevestigde belangen in te kunnen gaan.
“Ervaringen sterven niet. Het mechanisme van ontevredenheid dat een uitlaatklep moet hebben, kan op elk moment weer worden geactiveerd”, schreef hij in 2004. Dat advies heeft Kirchner, die liever machtsbasis van de peronistische partij Justicialista versterkte, niet ter harte genomen.