Noodhulp voor Taliban-gevangenen komt rijkelijk laat

Op de binnenkoer van de gevangenis van Shebergan heeft het Rode Kruis vijf
grote witte tenten neergepoot. Een honderdtal chronisch ondervoede
gevangenen krijgen er noodvoeding. De gevangenis wordt beheerd door de
soldaten van generaal Abdul Rashid Dostum, de Oezbeekse krijgsheer die het
noorden van Afghanistan grotendeels controleert en in Shebergan zijn
hoofdkwartier heeft. De drieduizend Talibanstrijders die er vastzitten,
werden al in de eerste fase van de oorlog gevangen genomen, toen de stad
Kunduz door de Noordelijke Alliantie en de VS-troepen heroverd werd. Onder
hen een achthonderdtal Pakistaanse gevangenen. Enkele vermeende leiders
werden in januari na ondervragingen door de CIA naar de Amerikaanse basis in
Guantanamo Bay op Cuba overgevlogen, en in februari werden er ter
gelegenheid van de moslimfeestdag Eid-Al-Adha driehonderdvijftig gevangenen
vrijgelaten.

De achterblijvers hebben het zwaar te verduren. Ze krijgen te weinig te eten
en zitten vast in overbevolkte cellen, met soms meer dan vijftig in een
kleine kamer. Het minuscule gevangenishospitaal kan slechts acht patiënten
aan, maar de plaatselijke Afghaanse militaire dokters stellen dat meer dan
de helft van de gevangenen ziek is, en dat vijfhonderd van hen kampen met
ernstige interne medische problemen. Tientallen gevangenen zijn al bezweken.
Er is een groot tekort aan medicijnen en medisch materiaal. Dat werd in
februari trouwens al aangeklaagd in een rapport van de Amerikaanse ngo
Dokters voor Mensenrechten.

Vooral waterstofperoxide, verband, tetracycline, doxicycline en medicatie
voor maag- en huidziekten zijn levensnoodzakelijk geworden. In het rapport
wordt ook geprotesteerd tegen de overbevolking, het gebrek aan sanitair, de
blootstelling aan de extreme winterkoude en de lage voedselkwaliteit, die
samen epidemieën als geelzucht en dysenterie veroorzaken. Ook zouden veel
gevangenen klagen over maag- en ademhalingsproblemen en extreme vormen van
huiduitslag.

Gevangenisdirecteur generaal Jura Bek weerlegt samen met zijn kok de kritiek
over ondervoeding. Volgens hen zijn twee maaltijden per dag ruimschoots
voldoende, te meer omdat de gevangenen niet werken en dus geen energie
verbruiken. De dagelijkse ‘khicchri’, een rudimentair gerecht op basis van
linzen en rijst, heet bovendien erg voedzaam te zijn. Toch heeft het Rode
Kruis de toelating gekregen om de komende weken de meest ondervoede
gevangenen driemaal daags melk met vitaminen en antibiotica toe te dienen.


De meeste gevangenen in Shebergan pleiten intussen onschuldig; zij zouden
zich onder de druk en uit noodzaak bij de Taliban hebben aangesloten en
nooit tot vechten bereid geweest zijn. Voor de Pakistaanse gevangenen is er
alvast goed nieuws: hun president generaal Pervez Musharraf acht hen
misleide onschuldigen en heeft beloofd hen vrij te krijgen. Het lot van de
Afghaanse gevangenen is minder duidelijk. Misschien speelt de armzalige
financiële toestand van de Afghaanse staat op termijn toch in hun voordeel,
want er is gewoon geen geld om hen gevangen te houden. Directeur Jura Bek is
formeel: elke gevangene kost dagelijks drie dollar; dat is dus bijna
tienduizend dollar per dag, teveel voor de Afghaanse regering. Momenteel
zijn veel Taliban-gevangenen echter al blij dat ze nog leven; in dezelfde
regio werden in 1997 duizenden Taliban-gevangenen door de Noordelijke
Alliantie afgeslacht.