Nieuwe premier kan beloftes moeilijk waar maken - analyse

In zijn campagne schiep Abdullah hoge verwachtingen met klinkende one-liners, zoals ‘Vertel me de waarheid’, waarmee hij mensen opriep hun mening te geven, en ‘Werk met me, niet voor me.’ Ook beloofde hij dat ontevreden stemmen gehoord zouden worden. Bij zijn aantreden stelde Abdullah meteen een koninklijke commissie aan om de politie door te lichten en advies uit te brengen over de verbetering van haar imago en werkwijze. Zo zouden loonsverhogingen en een verbetering van de arbeidsomstandigheden de Maleisische agenten minder in de verleiding moeten brengen.

Hoopgevend is ook dat de nieuwe premier het Agentschap tegen de Corruptie de toestemming gaf om ambtenaren en politici aan te pakken. Hij maakte de procedures voor overheidsaanbestedingen toegankelijk. En Abdullah blies een aantal megalomane projecten af die nog onder Mahathir waren bedacht. Abdullah bespaarde er 6,5 miljard euro mee, maar haalde zich ook de toorn op de hals van grote bedrijven – de lievelingetjes van de voormalige regering. Met die stappen heeft Abdullah er sommige Maleisiërs van weten te overtuigen dat er drastische hervormingen op komst zijn. Anderen vinden echter dat de veranderingen te langzaam gaan en te klein zijn.

Abdullah heeft veel Maleisiërs verrast met zijn onwrikbare houding tegen het moslimextremisme. De premier deinsde er niet voor terug om de Interne Veiligheidswet te gebruiken, die celstraf zonder proces mogelijk maakt. Sinds 1999 zijn meer dan negentig militanten zonder proces in de cel gegooid. De wet werd onder meer gebruikt tegen leden van Jemaiah Islamiyah – een organisatie die een panislamistische staat wil vestigen in Zuidoost-Azië en door verschillende regeringen als een terroristische organisatie wordt beschouwd. Ook werden leden van de door Kuala Lumpur verboden Kumpulan Mujahiddin Malaysia zonder proces vastgezet. Mensenrechtenactivisten noemen de gang van zaken klinkklaar machtsmisbruik en een ernstige schending van fundamentele mensenrechten.

Volgens Abdullah wordt de islam misbruikt om militaire doelen te dienen en is het gebruik van de wet gerechtvaardigd. “Niets kan het afslachten van onschuldige mannen, vrouwen en kinderen tot een deugd maken.” Volgens de premier liggen de wortels van terrorisme niet in de islam, maar in ondemocratisch bestuur, onderdrukking, armoede en slecht bestuur.

Maar de erfenis van 22 jaar Mahathir maak je niet ongedaan op drie maanden. Abdullahs macht binnen de UMNO-partij is nog niet sterk genoeg om de vele Mahathir-aanhangers uit de regering te zetten. De partij, het kabinet en de ambtenarij die Abdullah erfde lijken nog heel veel op die van Mahathir. Het zal nog enkele jaren duren voordat Abdullah de overheidsadministratie heeft hervormd tot nieuwe, goedgeregelde en niet-corrupte organen.

Zaid Ibrahim, de leider van de regeringspartij United Malays National Organisation (UMNO), vindt dat de premier nog meer tijd nodig heeft. “De beloofde hervormingen worden doorgevoerd. Je ziet en voelt het overal. Mensen zijn mondiger, de media zijn kritischer en de ambtenarij is ontvankelijker. Maar de bevolking heeft hoge verwachtingen en wil snellere veranderingen. Ik zou Abdullah een volledige termijn (vijf jaar) de kans geven om de fundamentele veranderingen te volbrengen.” (KS/MM)