Nieuwe politieke explosie komt dichterbij

De afgelopen twee weken werden twee ”Chavistas”, aanhangers van de
president,
vermoord, terwijl verscheidende katholieke priesters, televisiejournalisten,
rechters en politieke leiders werden bedreigd en aangevallen. Ik ben hier
omdat ik bezorgd ben en omdat ik geloof dat dialoog de onrust kan intomen,
verklaarde Gaviria na een vergadering met president Hugo Chávez. De
conflicten moeten op een democratische, grondwettelijke manier worden
opgelost, voegt Gaviria eraan toe.

Analisten vrezen dat Gaviria’s verrassingsbezoek aan het internationale
panel der wijzen, dat onder meer vertegenwoordigers van het Jimmy
Carter-centrum en de Verenigde Naties telt, een maat voor niets zal zijn.
Gaviria’s hoop kan met name op 10 oktober ijdel blijken, wanneer een miljoen
manifestanten wordt verwacht op een grootse antiregeringsbetoging die wordt
georganiseerd door de oppositie. Als Chávez tegen dan zijn ontslag niet
heeft ingediend, beloven de organisatoren een algemene staking en zullen zij
naar eigen zeggen zelf een voorlopige regering aanduiden die vervroegde
verkiezingen uitschrijft. Chávez noemt dat scenario ongrondwettelijk en
wuift met de bepaling dat een president alleen kan worden ontzet door middel
van een referendum. Hij waarschuwt voor een herhaling het scenario van
april.

Een mars van de oppositie eindigde op 11 april van dit jaar in een
schietpartij vlakbij het presidentieel paleis, waarbij 18 mensen het leven
lieten. Het protest zwol daarop aan tot een algemene staking, georganiseerd
door de grootste Venezolaanse vakbond CTV en de machtige
werkgeversorganisatie Fedecámaras. In de vroege uurtjes van 12 april werd
Chávez afgezet door een groep hoge officieren, met een verheugd toekijkende
Verenigde Staten op de achtergrond. Chavéz’ oliepolitiek viel in Washington
nooit in goede aarde. Maar na twee dagen van plunderingen en gewelddadige
rellen in hoofdstad Caracas, klauterde Chávez met behulp van loyale troepen
en de steun van duizenden landgenoten terug op de presidentiële troon.
Sindsdien is de situatie gepolariseerd en zoekt het internationaal panel van
wijzen een uitweg uit de chaos, die door sommigen als een burgeroorlog in
wording wordt omschreven.

Twee weken geleden mengden de Verenigde Staten zich (opnieuw) in de zaak. De
woordvoerder van de Amerikaanse ambassade in Caracas verklaarde dat de
regering-Bush actie zal ondernemen tegen iedereen die op gewelddadige wijze
het regime afwijst óf ondersteunt. Volgens politicologen streeft Washington
vooral stabiliteit in het olierijke Venezuela na, nu het in beslag wordt
genomen door de kwestie-Irak. Venezuela exporteert elke dag meer dan een
miljoen vaten ruwe olie naar de VS.

Washington zegde dus onmiddellijk na Gaviria’s aankomst in de Venzolaanse
hoofdstad haar steun toe aan de bemiddelingspoging en riep Venozolanen van
alle overtuigingen op de historische kans om de democratie te verstevigen
aan te grijpen. De Canadese ambassade deed een gelijksoortige oproep.

Door dat enthousiasme, de plotse proliferatie aan vergaderingen en
besprekingen, het onverwachte opduiken van Gaviria en het officiële gebrek
aan commentaar daarop, wordt bij sommigen het vermoeden gevoed dat er een
nieuwe staatsgreep in de maak was en dat Washington daar informatie over had
ontvangen.

Of het daadwerkelijk tot een uitbarsting komt, is nog onzeker. Terwijl de
voorspellingen over nog meer geweld aanhouden, roepen oppositie en regering
elkaar om het hardst op naar de aanbevelingen van Gaviria te luisteren, in
het belang van de vrede. Inmiddels houden kleine groepjes demonstranten
sinds gisteren al voorbereidende marsen als opwarming voor de ‘supermars’ op
10 oktober.