Nieuwe olieweelde lijkt onbestendig

De landen van de GCC (de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar, Oman, Bahrein, Koeweit en Saudi-Arabië) schatten dat hun economieën in 2003 met gemiddeld 4,5 procent zijn gegroeid. Definitieve cijfers worden de komende maanden bekend gemaakt, maar nu al is duidelijk dat de regio veel beter heeft gepresteerd dan de industrielanden en veel ontwikkelingslanden.

Met een groeicijfer van 8,4 procent laat Qatar de overige landen in de regio ver achter zich. Het emiraat profiteert van grote aardgasprojecten. In de andere landen hebben de positieve resultaten in de eerste plaats te maken met de hoge olieprijzen. Het Centre for Global Energy Studies schat dat de zes GCC-landen vorig jaar 134 miljard dollar hebben verdiend met de export van olie - 30 procent meer dan in 2002.

Maar analisten in de petroleumsector gaan ervan uit dat de huidige olieprijzen van rond de 28 dollar per vat op termijn niet houdbaar zijn. Zelfs Saudi-Arabië, de grootste exporteur, vindt dat de Organisatie van Olieproducerende Landen (Opec) er goed aan zou doen aan te sturen op een prijs van 25 dollar per vat.

Naast de te verwachten daling van de olie-inkomsten worstelen de landen aan de Golf ook met te hoge overheidsuitgaven en een te trage diversificatie van hun economie. Met een bevolkingsgroei van 3,4 procent dreigt vooral Saudi-Arabië daardoor in de toekomst in de problemen te komen.

De overheidsuitgaven van de GCC-landen worden vooral opgeblazen door spectaculaire investeringen in defensie. In 2002 gaven de zes landen
37 miljard dollar uit aan wapenaankopen en andere militaire uitgaven. De voorbije twee jaar besteedden de zes regeringen gemiddeld 30 procent van hun budget aan defensie - het hoogste percentage ter wereld.

De landen aan de Golf weten dat ze minder afhankelijk moeten worden van olie-inkomsten om hun welvaart in de toekomst veilig te stellen. Sommige landen presteren op dat vlak beter dan andere. In de Verenigde Arabische Emiraten wordt de groei buiten de oliesector in 2003 op 11 procent geschat. Dubai, het rijkste emiraat, is van plan tot 2010 meer dan 50 miljard dollar te investeren in onroerend goed. Dubai heeft het enige zevensterrenhotel ter wereld en bouwt een eiland waar de rijken der aarde villa’s kunnen neerplanten. De Emiraten verdienden vorig jaar voor het eerst meer aan toerisme dan aan de export van olie. Qatar en Bahrein zetten in op aardgas; de exploitatie van de grote reserves die in hun ondergrond werden ontdekt, laten hun toe het geld te laten rollen, wat hun economie fors heeft aangezwengeld.

Diversificatie lukt niet zonder ingrijpende wetgevende hervormingen, en dat blijkt moeilijk in de regio. De Verenigde Arabische Emiraten hebben er onlangs voor gezorgd dat ook buitenlanders grond en onroerend goed kunnen aankopen, maar Saudi-Arabië en Koeweit hinken op dat vlak achterop. In verscheidene GCC-landen zijn ook nog altijd strenge beperkingen van kracht op buitenlandse investeringen.

De zes landen proberen intussen ook onderling meer te gaan samenwerken op monetair en handelsvlak. Ze hopen dat hun integratie in de wereldeconomie en daarmee ook de modernisering van hun economieën daardoor versneld kan worden.