Niet roken schaadt meer dan 200.000 Braziliaanse familiebedrijven

Als de grootste tabaksproducent ter wereld kan dit Zuid-Amerikaanse land de gevolgen niet ontlopen van de wereldwijde verminderde vraag die volgt uit de wereldwijde Conventie voor Tabakscontrole van de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO), zegt de Braziliaanse Landbouwminister Miguel Rossetto.

Het WGO-verdrag trad op 25 februari van dit jaar in werking. Toen hadden al 168 landen hun handtekening gezet onder het verdrag, waaronder ook België en Nederland, al was het nog op weinig plaatsen omgezet in nationale wetgeving. De ondertekenende landen beloven roken te bestrijden door hogere prijzen en belastingen, een verbod op tabaksreclame en op roken in publieke ruimtes. En hard op te treden tegen sigarettensmokkel.

Het voorliggende Braziliaanse reconversieplan belooft goedkope leningen voor tabaksboeren die willen overschakelen naar andere gewassen. De zes ministers die het plan ontwierpen hebben het ook over technologie en voorwaarden om die nieuwe producten op de markt te brengen.

Maar de Vereniging van Braziliaanse Tabaksboeren (Afubra) twijfelt aan de oprechtheid van die belofte. Volgens haar zijn er om te beginnen simpelweg geen goede alternatieven voor kleine boeren. Geen enkel ander gewas biedt hen opbrengsten die zelfs maar in de buurt komen van tabak, zegt Romeu Schneider van Afubra. Van maïs bijvoorbeeld, zijn zes hectare nodig om te compenseren voor 1 hectare tabak. Schneider waarschuwt dat een snelle afname van het aantal hectare tabaksplanten ernstige sociale gevolgen zou hebben, omdat de overheid het moeilijk zou hebben om afzetmarkten en voldoende hoge prijzen te garanderen. Ook kunnen de families die al generatielang tabak telen niet van de ene dag op de andere overschakelen.

Hij vreest niet alleen voor de 236.000 boerenfamilies, maar voor alle 2,4 miljoen Brazilianen die betrokken zijn bij de tabaksindustrie. Schneider vreest ook dat de verhoogde belasting op tabak die Brazilië plant de sigarettensmokkel uit buurland Paraguay alleen maar zal aanmoedigen. Nu al is 1 op 3 sigaretten die Brazilianen roken van Paraguyaanse makelij, zegt hij.

Een grote voorstander van de Tabaksconventie is José Silva, coördinator van de boerenvakbond bij de Cámara Sectorial de la Cadena Productiva del Tabaco in de Braziliaanse deelstaat Santa Catarina. Hij verwijst naar de gezondheidsrisico’s - volgens de Pan-Amerikaanse Gezondheidsorganisatie sterven in Brazilië jaarlijks zo’n 200.000 mensen aan de gevolgen van roken - maar ook naar de uitbuiting van de tabaksarbeiders.

Hij gelooft dat een reconversie mogelijk is als onderdeel van een overgangsproces dat minstens 10 jaar zal duren. Maar ook hij waarschuwt dat het succes van zo’n programma afhangt van de werkelijke uitvoering van de regering om geld ter beschikking te stellen voor alternatieve gewassen en plattelandsontwikkeling. Hij denkt onder meer aan kleinschalige veeteelt, fruitteelt, suikerplantages met verwerking op de boerderij, groententeelt en plattelandstoerisme. (ADR/MM)